Wanneer was je van plan met je rustige oude dag te beginnen?

Het gebeurt regelmatig - om niet te zeggen: heel vaak - dat mensen in mijn bijzijn verzuchten dat ze "nog twaalf jaar door moeten werken". Daarbij doelen ze op de versnelde verhoging van de AOW-leeftijd die bijna alle werkenden treft, zelfs al ben je de 65 al aardig genaderd. Vanaf 2021 heeft iedereen pas recht op deze oudedaguitkering na het bereiken van de leeftijd van 67 jaar, terwijl de deur op een kier staat voor een verdere verhoging. Tegelijk legt niemand je een strobreed in de weg als je besluit om (veel) eerder te stoppen. Sterker: je zou daar zelfs een spelletje van moeten maken. Letterlijk.

Nu we toch met spelletjes bezig zijn: hoe oud denk je dat de hieronder afgebeelde actrice is? In het derde seizoen krijgt van The Bridge krijgt Saga Norén een nieuwe partner toegewezen, nadat haar oude door haar toedoen voor jaren achter de tralies is verdwenen. Niet alleen zorgde dat aan het einde van seizoen 2 voor een schok, het geeft de serie ook weer een heel nieuwe dynamiek. Zelf zat ik me bij het zien van de eerste paar aflevering(en) echter vooral af te vragen wat die oma eigenlijk nog precies bij de politie te zoeken had. Dat lijkt wat oneerbiedig, tot ik ontdekte dat deze actrice in 1949 geboren is en dus inderdaad maar beter op bovenstaande tuinstoelen kan gaan zitten met een gezellige Scandinavische thriller.

Laat ik voorop stellen dat iedereen wat mij betreft zo lang mogelijk door mag blijven werken als hij of zij graag wil. Als je werk je hobby is, staat niets je in de weg om ermee door te gaan tot je er dood bij neervalt. Omgekeerd is het tragisch om door te werken tot je niet meer kunt in de veronderstelling dat je geen keuze hebt. Wie op tijd begint met sparen, kan zijn pensioendatum járen naar voren halen, zeker als je daarnaast ook nog forse ingrepen doet in je uitgavenpatroon. Belangrijk is vooral dat je gefundeerde keuzes maakt en geen kostbare of tragische misrekeningen.

Zo zou een 66-jarige politievrouw die met getrokken pistool naar het huis van een verdachte sluipt je het gevoel kunnen geven dat er na het bereiken van je pensioendatum nog alle tijd is om te genieten van het leven en eindelijk al je dromen te verwezenlijken. Langer doorwerken wordt immers voortdurend gekoppeld aan de bijbehorende belofte dat we gemiddeld ook steeds langer leven, terwijl dat slechts een zoethoudertje is. Bovendien gaat de tijd griezelig snel: ik ben nu al bijna vijf jaar niet meer in loondienst, zodat ik in zekere zin al 72 ben (of zelfs 73 als de pensioengerechtigde leeftijd voor mijn geboortejaar naar 68 gaat).

Om die reden schrijf ik in Het plakbandpensioen dat iedereen het verzekeringsspel van Nationale Nederlanden er nog eens bij moet pakken. Van mijn generatie heeft bijna iedereen dat spel wel eens gespeeld, maar het is nuttig om het nog eens van zolder te halen of tweedehands op de kop te tikken. Mijn vrouw had een exemplaar omdat haar vader een agentschap in verzekeringen had, ik heb het tijdens de 6-daagse in Rotterdam gekregen uit handen van niemand minder dan Eddy Merckx die het daar al langsrijdend mocht uitdelen aan het publiek.

Van die spelletjes van toen herinner ik me vooral dat je als verstandig burger niet om bepaalde verzekeringen heen kunt. Zonder ziektekostenverzekering en autoverzekering kun je dit spel namelijk niet winnen en datzelfde geldt voor een WA-verzekering. Mocht je je dus afvragen hoe het komt dat veel Nederlanders oververzekerd zijn of dubbel verzekerd, dan komt dat waarschijnlijk door dit spel. Grappig genoeg is het ook nog eens leuk: afwisselender dan ganzenbord en stukken sneller afgelopen dan Monopoly. Om die reden heb ik het met mijn eigen kinderen ook al een paar keer gespeeld en toen deed ik een schokkende ontdekking.

Als kind had ik er geen tel bij stilgestaan dat de honderd vakjes op het speelveld corresponderen met jaren van je leven. Dat besef is heel confronterend wanneer je de pion op je eigen leeftijd parkeert en het bord zo kantelt dat je in één oogopslag ziet in welke levensfase je jezelf bevindt. Wie roept dat vijftig het nieuwe vijfendertig is of zoiets onzinnigs, wordt dan opeens hardhandig met de feiten geconfronteerd. Ik (groen) voel me nog hartstikke fit, maar tegelijk sta ik op het punt het mijnenveld van chronische kwaaltjes en vage pijntjes te betreden. Mijn vrouw is zelfs al twee stapjes verder en heeft nog maar één gevaarlijke haarspeldbocht te gaan voor haar AOW.

Wat je daar verder mee doet, is - nogmaals - ieders vrije keuze, maar dit spel zou eigenlijk op tafel moeten komen in elk gesprek dat je voert over dit onderwerp, of je dat nu thuis doet of op het kantoor van een financieel adviseur. Zelf ben ik in ieder geval reuzeblij dat ik mijn feitelijke pensioendatum al voorbij ben, want dat verandert je perspectief radicaal. Als je de gemiddelde levensverwachting aanhoudt van mannen, heb ik met mijn plakbandpensioen het aantal jaren dat ik van mijn vrijheid kan genieten precies verdubbeld. Dat biedt natuurlijk geen enkele garantie, maar voedt wel het besef dat het in het leven niet gaat om winnen maar om tíjd winnen.