De laatste tijd heeft de gedachte postgevat dat mannen hun mond zouden moeten houden als het over het onderwerp 'abortus' gaat, omdat het een vrouwenzaak is. Elke toelichting wordt meteen weggezet als 'mansplaining', met de toevoeging dat het háár lichaam is en dus ook háár beslissing. Toch denk ik dat ook mannen een zinnige bijdrage aan de discussie kunnen leveren, zeker als ze daarnaast ook nog eens romanschrijver zijn.
Nu zijn er bepaalde situaties denkbaar waarin vrouwen zonder meer de allesbepalende factor zijn. Dat geldt bijvoorbeeld wanneer je het slachtoffer bent van een verkrachting of zwanger bent geraakt van een familielid. De conceptie kan ook het resultaat zijn van een onbezonnen onenightstand met een bedpartner die al vertrokken was voor de zon opkwam zonder zijn telefoonnummer achter te laten. In de meeste andere gevallen zal er echter sprake zijn van een verwekker, dus in zekere zin van een aanstaande vader, al wordt er uit zelfbescherming liever niet in dat soort termen gedacht.
Toch heeft de man een zekere inbreng wanneer het om een relatie gaat, hoe kortstondig die ook is. Een zwangere vriendin tot een abortus dwingen of onder druk zetten, is in zekere zin net zo kwalijk als het geheel buitensluiten van je partner bij de beslissing het ongeboren kind weg te laten halen. De relatie kan geen toekomst hebben of nog erg pril zijn, maar zelfs dan blijft het een interessante vraag op welk moment een verwekker zich er eventueel wél mee mag bemoeien. Als je een jaar samen bent? Als je samenwoont? Als je samen al toekomstplannen hebt gemaakt en het over een eventuele kinderwens hebt gehad?
Laat ik eerst maar eens een persoonlijk voorbeeld noemen om te laten zien hoe ik er zelf ongeveer in sta. Zo kende ik mijn huidige vrouw nog maar kort, toen ze bijna een week over tijd was. Zij werkte op dat moment in het onderwijs met een tijdelijk contract, ik was pas vijfentwintig en studeerde nog. Het bleek uiteindelijk loos alarm, maar toch hadden we al snel besloten dat we ons aan deze nieuwe realiteit zouden aanpassen, al was het alleen maar omdat ongepland iets heel anders is dan ongewenst.
Met die blik keek ik ook naar Claire Underwood uit House of Cards die op weg naar de top maar liefst drie abortussen heeft ondergaan. Nu weet ik nog steeds niet of ze in die serie zit als archetype van een hoogopgeleide, ambitieuze en onafhankelijke vrouw of als afschrikwekkend voorbeeld, maar ik knap daar meteen op af. Anders gezegd: als ze dat feit tijdens First Dates zou opbiechten, zou ik voorstellen de rekening te splitten en hoefde ik haar daarna nooit meer te zien.
Wat opvalt in de discussie is dat het onderwerp abortus wordt gereduceerd tot een feministisch wapenfeit, terwijl het in werkelijkheid elke keer een klein drama is. Om die reden wordt de verwekker waarschijnlijk liever ook buiten beeld gehouden, want een zinsnede als 'aanstaande vader' maakt het lastiger om de ingreep te zien als een strikt mechanische of louter medische handeling. Dat is het dan ook niet, zelfs als je het op het moment zelf liever zo classificeert.
Ik ben dan ook niet zomaar aan het 'mansplainen', maar ik bezie dit - zoals bijna elk onderwerp - als een roMANschrijver. Daardoor weet ik dat een abortus niet zomaar een wat vertraagde en brute vorm van anticonceptie is, maar een ingreep die je nooit meer helemaal loslaat. Hoe rationeel en weloverwogen je er op het moment zelf ook instaat, het kan later zomaar ineens weer de kop opsteken, zeker wanneer het (zoals bij Claire Underwood) wordt gevolgd door kinderloosheid.
Dat is de tragische waarheid: dat je eerste abortus net zo goed de laatste kans kan zijn om een kind te krijgen. Maar zelfs als je later de man van je leven ontmoet en samen met hem een gelukkig gezin sticht met een paar gezonde kinderen, blijft er in je achterhoofd iets knagen. Daarvoor hoor je net iets te vaak verhalen van vrouwen die hun hele leven blijven uitrekenen hoe oud hun ongeboren kind nu ongeveer zou zijn geweest. Dat is eigenlijk ook alles wat ik met deze bijdrage nog eens wil onderstrepen: dat die ingreep ingrijpender is dan nu soms wordt gesuggereerd of gedacht.