Wanneer beseffen we dat leven belangrijker is dan werken?

Gisteren heb ik ruim anderhalf uur met veel genoegen zitten kijken naar een film met een Franse titel waar ik nog nooit van had gehoord. Dat zit zo: veel lezers komen door de uitgebreide bibliografieën achterin mijn boeken op het idee om iets te lezen van Deon Meyer of Eric Mecking, maar dat werkt ook andersom zo. En dus liggen er op mijn nachtkastje twee boeken van Ap Dijksterhuis en Claudia de Breij die lezers mij hadden aangeraden. Op dezelfde manier kwam ik op het idee om de film Le Tout Nouveau Testament bij mijn plaatselijke bibliotheek te reserveren.

Dat laatste was nog niet eens zo makkelijk, want geen van de bibliotheken uit mijn eigen regio bleek hem te hebben ingekocht. En dus moest hij, tegen betaling van 1 euro, helemaal uit Laren worden opgestuurd en duurde het maanden voordat hij eindelijk arriveerde. Inmiddels was er zoveel tijd verstreken dat ik niet eens meer wist wie mij deze film had getipt en al helemaal niet wat precies de link was met mijn boeken. Maar gisteravond was het zo nat en somber dat het wel herfst leek, dus een mooi moment om weer eens naar een film te kijken.

Ik begon blanco te kijken, met nul verwachtingen en in de begrijpelijke veronderstelling dat het om een Franse film ging. In werkelijkheid is het een Belgische productie met - los van Catherine Deneuve - louter onbekende acteurs. Je moet even in het verhaal komen, want het is een licht surrealistische, sprookjesachtige film die als uitgangspunt heeft dat God bestaat en op een bovenetage in Brussel woont. Wie daarin mee kan gaan, wordt beloond met een heerlijke feelgood-film die me qua sfeer een beetje deed denken aan Le Fabuleux Destin d'Amélie Poulain.

Allemaal leuk en aardig, maar dat verklaart natuurlijk nog niet waarom ik deze film per se moest zien volgens een van mijn lezers. Dat bleek pas toen ik deze ondertitels voorbij zag komen, die letterlijk afkomstig hadden kunnen zijn uit De omgekeerde werkweek. Je kunt werk immers beschouwen als het leveren van een maatschappelijke bijdrage waarvoor je als dank salaris ontvangt, maar je kunt het ook zien als het verkopen van je vrije tijd in ruil voor geld of nog iets scherper aangezet zoals hierboven.

Het sleutelmoment in de film (en daarmee verklap ik niks essentieels), is het moment waarop alle mensen op aarde precies te horen krijgen hoe lang ze nog te leven hebben. Dat kan zomaar nog eens een riante halve eeuw zijn, maar het kan net zo goed gaan om een periode van weken of zelfs dagen. Nu weten we allemaal wel dat we niet het eeuwige leven hebben, maar het is heel interessant om te zien wat er gebeurt wanneer mensen exact weten hoeveel tijd (en dus ook: hoeveel vrije tijd) hen nog ter beschikking staat.

Wat je zou verwachten gebeurt: niemand gaat nog naar zijn werk als hij eenmaal dat appje heeft ontvangen dat alles anders maakt. Welke conclusies je daar precies aan moet verbinden, moet iedereen zelf maar uitmaken. Wel snap ik dat sommige mensen deze film al een paar keer hebben bekeken, want de onderliggende boodschap kun je niet zomaar naast je neerleggen. Niemand kan deze film bekijken zonder zich af te vragen hoe hij zélf zou reageren.

In de film wordt letterlijk gezegd: "Als mensen hun sterfdatum kennen laten ze zich niet meer op de kop zitten en bepalen ze zelf wat ze met hun leven doen." Je kunt dat op veel manieren interpreteren, maar ik keek ernaar met in mijn achterhoofd het thema van mijn nieuwe boek. Zo'n grote stap is het namelijk niet om de link te leggen met een basisinkomen. Want wat is het verschil tussen een vast maandelijks bedrag dat je elke maand op je rekening krijgt zonder dat je er iets voor hoeft te doen.en voorkennis die je van bovenaf krijgt gepresenteerd?

Het is niet moeilijk om je voor te stellen dat een universeel basisinkomen net zo'n ontwrichtend - of zo je wilt: bevrijdend - effect heeft en mensen doet besluiten om voortaan maar liever in het zonnetje op een bankje in het park te gaan zitten en naar de vogels te kijken in plaats van op kantoor te gaan zitten verkommeren. Goeie kans dus dat ik ergens in mijn nieuwe boek naar deze film verwijs, net zoals ik vast en zeker iets opsteek uit de boeken van Claudia de Breij en Ap Dijksterhuis die nu nog ongelezen op mijn nachtkastje liggen.