Zo vreselijk rijk zijn al die ouderen helemaal niet

Vanmorgen, nog voor ik zelf de krant uit de bus had gevist, werd ik al vroeg geattendeerd op een artikel in De Telegraaf  waarin zou worden bepleit om "ouderen zwaarder te belasten". Die conclusie trok de krant uit een rapport van de Studiegroep Duurzame Groei dat vandaag is verschenen en bedoeld is als advies aan het eerstvolgende kabinet. Of er iets mee gedaan wordt, zal dus voor een belangrijk deel worden bepaald door de uitslag van de parlementsverkiezingen in 2017. Ik heb het meteen maar even gedownload om te zien wat de plannen nu precies zijn, want dit rapport kun je beschouwen als een concept-regeerakkoord.

Het voorstel is om ouderen net zoveel AOW-premie te laten betalen als werkenden, omdat deze groep relatief veel te besteden heeft. Dat klopt deels, zeker als het gaat om de huidige groep gepensioneerden. In Het plakbandpensioen schrijf ik niet voor niets dat een kwart van de werkenden na de pensionering netto méér te besteden heeft dan daarvoor. Tegelijk begin ik wel een beetje moe te worden van de verhalen dat ouderen zo vermogend zijn, nog los van de vaak genoemde constatering dat dat "oneerlijk" zou zijn en "scheef".

Als mijn huis straks helemaal is afgelost, ben ik op papier ook een kwart miljoen rijker terwijl ik in een spijkerbroek loop van tien jaar oud en me de afgelopen jaren van alles heb ontzegd om hypotheekvrij te worden. Ben ik dan rijk? Hoor ik dan, zoals me onlangs voor de voeten is geworpen, ineens tot de rijkste 10% van Nederland? Ons voorbeeld laat juist zien dat iedereen een leuk bedrag bij elkaar kan sparen als hij daar maar vroeg genoeg in zijn leven mee begint. Het is in dat verband een tikje kortzichtig om zestigplussers te plukken omdat veertigers nog (met de nadruk op: nog) niet zoveel vermogen hebben opgebouwd als hun ouders.

De conclusies van het rapport staan ook nog eens in schril contrast met de recente waarschuwing van het Nibud dat de gepensioneerden van morgen juist geconfronteerd worden met hoge lasten en hun inkomenspositie niet zelden overschatten. Door stijgende zorgkosten zal een steeds groter deel van het inkomen daaraan moeten worden besteed, terwijl pensioenen worden gekort, spaargeld niets oplevert en uitkeringen al jaren niet meer zijn geïndexeerd. Met de plannen van deze studiegroep wordt diezelfde groep ouderen dus ook nog eens in de rug aangevallen.

Nog niet zo lang geleden is de pensioengerechtigde leeftijd verhoogd in de verwachting dat er een enorme krapte op de arbeidsmarkt zou komen. Dat bleek de blunder van de eeuw te zijn, want de werkloosheid is juist hoog en onder 50-plussers zelfs bovengemiddeld problematisch. Met dit rapport in de hand kun je dus "rijke" ouderen extra gaan belasten, terwijl armoede zonder aanvullende maatregelen toch al op de loer ligt voor deze kwetsbare groep. Zo hobbelt overheidsbeleid steeds achter de feiten aan en wordt telkens op het verkeerde paard gewed.

Zelf verwacht ik in de nabije toekomst juist heel andere problemen, want de snel groeiende groep ZZP'ers bouwt weinig of geen aanvullend pensioen op. Zo ben ik onlangs nog op de foto gezet door een fotograaf van 44 die vertelde dat hij nauwelijks spaargeld bezat, geen enkel pensioen had opgebouwd en in een huurhuis woonde. Over een kleine vijfentwintig jaar is diezelfde kleine zelfstandige aangewezen op alleen AOW en waarschijnlijk gedwongen om door te blijven werken om niet in armoede te vervallen.

De huidige gepensioneerden hebben het relatief goed, maar dat is tegelijk een uitstervende groep. Neem je nu maatregelen om die categorie extra zwaar te belasten dan tref je daarmee ook al die toekomstige gepensioneerden die in een koophuis zitten met een aflossingsvrije hypotheek waarop nog geen cent is afgelost, werkloze vijftigers die niet meer aan de slag komen en dus ook geen pensioen meer opbouwen en de snel groeiende groep eenpitters die vaak te weinige geregeld heeft voor later of simpelweg te weinig winst maakt om daar geld voor te reserveren. Dat krijg je als je beleid maakt op basis van oud nieuws en dat vervolgens koud serveert.