Consuminderen is iets anders dan afzien. Tenzij ik toevallig op de fiets zit.

Gisteren verscheen op de site van de Volkskrant een opiniestuk van filosoof Stephan Huijboom waarin hij losjes de strekking van mijn laatste vijf boeken samenvat en oproept tot een radicaal andere manier van leven en consumeren. Uit de reacties blijkt dat Nederland nog niet klaar is voor een leven zonder verre reizen, dure auto's en overvolle werkweken. Consuminderen wordt meestal beschouwd als zelfkastijding en op één lijn gesteld met lijden en afzien. Inderdaad zie ik af van veel overbodige aankopen, maar afzien doe ik alleen als ik op een doordeweekse dag weer eens op de fiets zit terwijl er ondertussen op de snelweg 675 kilometer file staat.

Wat je Huijboom zou kunnen verwijten is dat hij zijn boodschap wat drammerig brengt en de lezer verder weinig keuze laat. In mijn boeken probeer ik mensen aan het denken te zetten en ze zelf na te laten denken, maar ik dring ze mijn levensstijl niet op. Dat zeg ik er ook altijd nadrukkelijk bij in interviews: dat ik gestopt ben met werken op mijn 55ste (lees: dat ik vanaf nu alleen nog boeken en columns schrijf), betekent niet dat de rest van Nederland dat ook zou moeten doen. Van mij mag iedereen doorwerken tot hij 70 is of er dood bij neervalt, want dat doet verder niets af aan mijn levensgeluk. Ik vind juist dat iedereen zijn eigen keuzes moet maken, zolang het maar een bewuste keuze is.

Dat neem niet weg dat Huijboom natuurlijk wel een punt heeft. In Hypotheekvrij! schreef ik al dat een zuinige levensstijl ook een schone levensstijl is. Wie minder vlees eet, minder plastic troep uit China koopt en op vakantie gaat in het Zwarte woud in plaats van het vliegtuig te pakken naar het tropisch regenwoud, heeft automatisch een kleinere ecologische voetafdruk. In mijn geval was dat niet de insteek (ik wilde in eerste instantie alleen maar van mijn hypotheek af), maar het is wel een logisch en positief gevolg. Onze westerse levensstijl is ook niet houdbaar als die door steeds meer mensen in China en India wordt nagestreefd. Om die reden zouden we minder moeten kopen, minder hard moeten rijden, minder ver moeten reizen en minder grondstoffen moeten verspillen.

Zelf zoek ik mijn vertier meestal op zo'n meter of vijftig van mijn voordeur. Ook op zonnige dagen kom ik niet veel verder dan de brievenbus, want ik ben volmaakt gelukkig als ik in de tuin aan het rommelen ben of onder een boom een boek lees. Zoals bovenstaande foto al laat zien, genieten we ook van het buitenleven als de zon niet schijnt. Met een klein huis en een grote tuin, doe je hetzelfde als die groeiende groep mensen die een tinyhouse bouwt: je leeft zo veel mogelijk buiten. Binnenkort zetten we weer een tent op in de achtertuin, maar nu al zijn we net zo vaak op het gras te vinden als mensen die op een camping staan.

Ik snap wel dat mensen die elke dag op kantoor zitten en - zoals gisteren - zuchtend aansluiten in de file, willen geloven dat consuminderen altijd uitdraait op zelfkastijding en zich graag troosten met de gedachte dat ik eigenlijk geen leven heb. Dat wordt vaak letterlijk zo gezegd: ik heb geen zin om extra af te lossen, want ik wil wel "genieten". Dat is prima natuurlijk, want iedereen moet zijn eigen weg zien te vinden in deze consumptiemaatschappij. Zelf heb ik echter ontdekt dat je nog maar de helft van de tijd hoeft te werken (en al snel nog veel minder) wanneer je erin slaagt om rond te komen van de helft van je gezinsinkomen. Dat hoor je echter nog veel te weinig: dat je beloond wordt met heel veel extra vrije tijd wanneer je je consumptiepatroon aanpast.

Het woord "anticonsumptie" heb ik nooit gebruikt en zou ik ook nooit gebruiken, zeker niet om daarmee de schijnheiligheid van anderen aan te tonen, zoals Huijboom doet. In mijn boeken probeer ik juist te laten zien welke keuzes je allemaal kunt maken en hoeveel keuzevrijheid dat vervolgens oplevert. Ik heb het over mijn hypotheek, niet over de hypocrisie van andere mensen. Zelf zou ik er ook niet zo snel voor pleiten om gratis (en dus illegaal) films te downloaden omdat je daarmee de waarde van alle vormen van kunst degradeert tot nul. Kortom, Huijboom heeft op veel punten gelijk, maar slaat een wat ongelukkige toon aan en jaagt mensen daarmee tegen zich in het harnas terwijl hij de spijker op zijn kop slaat.