Analoge oases in een digitale wereld

In Het plakbandpensioen schrijf ik dat ik de laatste tijd zo weinig televisie kijk dat ik mijn kabelabonnement beter zou kunnen opzeggen. Ook dat is overigens meer een vaststelling dan een verbod, want als volgende week elke dag herhalingen te zien zijn van Ik Vertrek kijk ik misschien ook gewoon elke dag. Wel gebeurt het steeds vaker dat ik iets belangrijks of interessants mis. Zo zag ik gisteren pas de uitzending van Tegenlicht die op 8 mei werd uitgezonden. Daarin wordt niet alleen geschetst hoe wereldomspannend en allesomvattend het internet inmiddels is geworden, maar wordt tevens de vraag opgeroepen hoe je nog kunt ontsnappen aan het alziende oog van Google en Facebook.

Want wat staat ons te wachten als de hele aardbol één wifi hotspot is? Kunnen we dan nog wel zonder smartphone en kunnen we nog wel iets kopen of doen zonder dat we daarover weer iets over onszelf verklappen dat kan worden doorverkocht? De radicaalste oplossing is je smartphone in de sloot gooien, compleet offline gaan en je boeken voortaan weer schrijven op een rammelende Remington. Daar kun je een heel eind mee komen, al heb je in ons land eigenlijk alleen al een internetverbinding nodig om je bankzaken te regelen en belastingaangifte te doen. Zonder mobiele telefoon ben je zonderling en zit je als ZZP'er snel zonder opdrachten.

Het zoeken is dus naar de gulden middenweg. Wie door de polder fietst met oordopjes in en glazig naar zijn smartphone tuurt, is eigenlijk niet fysiek aanwezig en mist al het moois dat gratis in 3D wordt aangeboden in de natuur om hem heen. Dat is niet alleen zonde, het is ook gevaarlijk en waarschijnlijk niet goed voor je geestelijke gezondheid. Wat dat betreft leren die "rare" Amish ons een wijze les. Door zich te verplaatsen in door paarden getrokken koetsen weten ze zichzelf letterlijk te beteugelen en zijn ze gedwongen overal de tijd voor te nemen. Dat is radicaal, maar kan ook worden bereikt door een slome auto te kopen die niet uitnodigt tot scheuren.

Hoe razendsnel al die technologische ontwikkelingen elkaar opvolgen, blijkt wel uit het feit dat de fax alweer ingehaald was door e-mail op het moment dat de Amish eindelijk hadden besloten om deze noviteit onder bepaalde voorwaarden te accepteren. Maar het kan best dat zij straks fluitend hun land ploegen in hun zelfgenaaide 19e eeuwse kleding , terwijl wij compleet doorgedraaid en dolgeworden liggen uit te hijgen naast een omgevallen UMTS-mast. Om dat te voorkomen zouden we op zoek moeten naar analoge oases in een digitale wereld of, zo je wilt, rustpuntjes in een rusteloze wereld.

Zelf ben ik - na eerst bijna al mijn langspeelplaten te hebben verkocht - weer op mijn schreden teruggekeerd door een nieuwe draaitafel te kopen van het merk Onkyo. Sindsdien draai ik nauwelijks nog cd's en koop ik, naast tweedehands elpees, steeds vaker splinternieuw vinyl. Zo lijkt het bijna alsof de pick-up nog maar pas is uitgevonden in plaats van meer dan een eeuw geleden. Dat ik met bijna nul platen aan dit experiment begon versterkt dat gevoel, want anders heb je de neiging om alleen maar muziek van vroeger te draaien, terwijl het juist leuk is iets te kopen dat nog maar net is opgenomen of dat destijds in je collectie ontbrak.

Afgelopen week ben ik maar liefst twee keer geïnterviewd over Het nieuwe nietsdoen uit 2014, waarschijnlijk omdat de zomer weer in aantocht is en het steeds moeilijker wordt (lees: het je steeds moeilijker wordt gemaakt) om stil te zitten en niets te doen. Één van de tips die ik gaf (en die niet in dat boek voorkomt) is om wel een smartphone te kopen maar er geen simkaart in te stoppen. In plaats daarvan doe je die in een simpele Nokia zodat je in geval van nood altijd bereikbaar bent. Voordeel van deze strategie is dat je je smartphone alleen kunt gebruiken als je in de buurt bent van een hotspot en niet in de verleiding komt om achter het stuur te gaan zitten appen terwijl je eigenlijk je hoofd leeg zou moeten maken en lekker niets zou moeten doen.