Wanneer valt het spitsuur van het leven nou eigenlijk precies

Als in de media wordt gesproken over "spitsuurgezinnen", gaat het doorgaans over jonge tweeverdieners met kleine kinderen en hoge woonlasten. Daardoor zou gemakkelijk het beeld kunnen ontstaan dat dit de zwaarste en lastigste periode is uit een mensenleven, terwijl het misschien wel de meest onbezorgde en gelukkigste zou moeten zijn. Op latere leeftijd zit je namelijk nogal eens ingeklemd tussen puberende kinderen en hulpbehoevende ouders, terwijl je nog steeds net zo hard  moet werken en je huis nog steeds niet is afgelost.

Volgens de meeste definities die ik tegenkwam op internet gaat het bij "spitsuurgezinnen" om gezinnen waarvan beide ouders fulltime werken en daarnaast de taken in het huishouden moeten zien te verdelen. Als de kinderen erg jong zijn slaap je ook nog eens slecht, als je al niet wakker lag van de hoge hypotheek die je net hebt afgesloten. Tegelijk sta je nog aan het begin van je carrière en moet je nog sprongen maken in je salaris, terwijl je oudere collega's minder zorgen hebben en meer inkomen. Zo zijn de lusten en lasten niet eerlijk - of in ieder geval niet erg handig - verdeeld over een mensenleven.

Laten we ook niet lichtvaardig doen over dit onderwerp, want als het om de combinatie van werk en zorg gaat heb ik inderdaad "makkelijk praten". Mijn echtgenote heeft na de geboorte van onze oudste zoon nooit meer dan twee dagen per week gewerkt en de naschoolse opvang werd verzorgd door (schoon)ouders, dus de stress bleef binnen de perken. Tussendoor heeft mijn vrouw een paar maanden ingevallen op een andere school zodat ze tijdelijk een fulltime baan had en dat ging ernstig ten koste van de kwaliteit van ons leven. Met twee fulltime banen zou één van ons allang een burn-out hebben gehad of naar een advocaat hebben gebeld om het huwelijk te laten ontbinden.

Tegelijk heb ik toen vaak hardop gezegd dat ons leven "nooit beter zou worden dan dit". We waren gezond en fit, barstten van de energie en hadden voor ons gevoel nog een heel leven voor ons. Onze ouders leefden nog en waren nog niet hulpbehoevend, terwijl de kinderen vol blijdschap naar de voordeur renden als je uit je werk thuiskwam. Beter, leuker of makkelijker dan toen is het ook nooit geworden, zelfs niet nu ik op het punt sta officieel met plakbandpensioen te gaan.

Jonge journalisten - en dan heb ik het over dertigers en veertigers - maken vaak deel uit van zo'n spitsuurgezin en hebben geen vergelijkingsmateriaal voorhanden. Pas later zullen ze merken dat je je als fulltime werknemer aardig gemangeld kunt voelen tussen puberende kinderen en ouders die in toenemende mate een beroep op je doen (en een overheid die dat in toenemende mate van je verwacht). In ons geval ging het zelfs tegelijkertijd om een hoogbejaarde, hulpbehoevende schoonmoeder, een studerende zoon (met alle bijbehorende kosten en keuzestress) én een puberende zoon op de Havo die dreigde te blijven zitten.

Zie je dan maar eens elke ochtend die roze bril van je nachtkastje te pakken en je mond te houden als jongere collega's zich beklagen over hun zware leven. Onlangs nog sprak ik een man van begin zestig die noodgedwongen fulltime door moest blijven werken omdat een van zijn kinderen aan een tweede masteropleiding was begonnen en daarvoor iets van 8000 euro collegegeld moest betalen. Mocht je daarnaast dan ook nog intensieve mantelzorg moeten verlenen, dan snap je waarom er in veel definities van het spitsuurgezin wordt gesproken over zorg voor kinderen e/o ouders.

Dat moeten jongeren die hameren op "intergenerationele solidariteit" dus vooral niet vergeten: dat elke levensfase zijn leuke aspecten heeft, maar dat er niet per se één groep is die het bovenmatig zwaar heeft. Er zijn genoeg oudere werknemers die na het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd meteen over kunnen schakelen op vrijwilligerswerk in het verpleeghuis waar hun hoogbejaarde (schoon)ouders zijn opgenomen. De kunst is dus om vooral niet te hard te werken en zoveel mogelijk te genieten van alle rustmomenten en geluksmomenten in elke levensfase nou eenmaal óók te bieden heeft.