Wat gebeurt er met je leven als je eenmaal hypotheekvrij bent?

Toen wij in het najaar van 2008 begonnen met het versneld aflossen van onze (aflossingsvrije) hypotheek, stuitten we in elk gezelschap op vooroordelen en vragende gezichten. Hoewel de kredietcrisis al was uitgebroken, waren de huizenprijzen nog niet aan het dalen dus van onder water staan had nog niemand gehoord. Bovendien was de aflossingsvrije hypotheek nog razend populair, omdat hij zo lekker goedkoop was en niemand zich afvroeg wat er op de einddatum precies met die hypotheek gebeurde. Inmiddels is "hypotheekvrij" een ingeburgerd begrip en geldt versneld aflossen als een gouden tip. Zo'n snelle omslag is niet alleen interessant om mee te maken, maar roept als vanzelf de vraag op welke andere denkbeelden uit mijn boeken straks gemeengoed gaan worden.

Als iemand mij het hierboven afgebeelde artikel uit het Algemeen Dagblad in 2008 in mijn handen zou hebben gestopt, zou ik het waarschijnlijk vol ongeloof hebben gelezen. Het is nu nauwelijks meer voor te stellen, maar in die tijd werd er in de media met geen woord gerept over "aflossen". Ik volgde aandachtig alles wat werd gepubliceerd over huizenprijzen en hypotheken, maar daar zat welgeteld één knipsel tussen over dat onderwerp. Ik kende niemand die extra aan het aflossen was (hoewel ik inmiddels weet dat die mensen er wel degelijk waren) en kwam ook alleen maar op het idee om iets aan mijn hypotheekschuld te doen door de vooruitziende blik van Eric Mecking.

Inmiddels zijn we acht jaar verder en is het sentiment 180 graden gedraaid. Ik hoef op verjaardagen niet meer uit te leggen waarom we in 2008 fanatiek zijn gaan aflossen, hooguit hoe het mogelijk is dat we jaarlijks tussen de 15.000 en 20.000 euro bij elkaar wisten te sparen om onze hypotheekschuld omlaag te brengen. Dat leg ik altijd met veel plezier uit, al zie ik mensen vaak in elkaar krimpen als ik vertel dat ik in een tien jaar oude Alto rijd en we meestal maar één weekje op zomervakantie gaan naar Duitsland (in datzelfde boodschappenautootje).

De vraag waarom we zijn gaan aflossen, staat overigens geheel los van de vraag waarom we dat in zo'n krankzinnig tempo zijn gaan doen. Eigenlijk zijn dat dus twee geheel verschillende vragen, want wie op zijn 25ste een annuïteitenhypotheek afsluit, kan op zijn 55ste al helemaal van zijn schuld af zijn zonder tussendoor ook maar één extra storting te doen. In mijn geval had het er alles mee te maken dat ik zeker wist dat ik mijn pensioen niet zou halen in loondienst. Ik deed mijn eerste storting vlak voor een grote reorganisatie (die ik ternauwernood overleefde) en was dus niet zomaar aan het aflossen of mijn leven ervan afhing.

Inmiddels is het 2016, heb ik mijn aflossingsvrije hypotheek al lang en breed afgelost en lees ik in de krant dit soort bijna achteloze zinnetjes. Blijkbaar is het niet meer nodig om uit te leggen waarom mensen extra zouden moeten aflossen en óók niet waarom ze dat zo snel mogelijk zouden moeten doen. In deze wereld is niemand meer zeker van zijn baan of zijn pensioenuitkering en dat laatste geldt zeker als je ZZP'er bent. Wie zijn volledige hypotheek heeft afgelost, kan na zijn pensioendatum een heel eind komen met alleen AOW, zeker als je toch al gewend bent aan een iets bescheidener uitgavenpatroon. Dat is namelijk de grote truc: als je jarenlang leeft van de helft van het gezinsinkomen, heb je daarna - zeker zolang je gezond blijft - ook genoeg aan de helft.

Ook hoogleraar Henriëtte Prast beschouwt een hypotheekvrij huis als het beste, meest waardevaste pensioen dus daar heb ik verder niets meer aan toe te voegen. Wel rijst zo vanzelf de vraag welke denkbeelden uit mijn boeken nog meer gemeengoed gaan worden. Was dat "aflossen" een toevalstreffer of heb ik mensen ook op andere fronten wakker geschud? Dat weet je natuurlijk nooit, maar ik vermoed dat het de komende jaren nog héél vaak zal gaan over deeltijdpensioenen (al dan niet in de vorm van een omgekeerde werkweek) of over de mogelijkheid om op wat voor manier dan ook toch eerder te stoppen met werken dan de officiële AOW-leeftijd.

Volgens mij is het één onlosmakelijk verbonden met het ander. Wie gaat morrelen aan de einddatum van zijn hypotheek, gaat vanzelf ook kritisch kijken naar zijn pensioendatum. Dat is onvermijdelijk, net zoals je je gaat afvragen wat die andere helft van het gezinsinkomen eigenlijk toevoegt als je een paar jaar hebt geleefd van de helft. Wie het samen makkelijk redt met 2500 netto (of met 2000 netto of met nog veel minder), hoeft geen cent méér te verdienen dan dat bedrag om een goed leven te leiden. Bovendien kun je, zodra je klaar bent met aflossen, gewoon keihard doorgaan met sparen voor je eigen vroegpensioen.