Geen plakbandpensioen voor de platenverkoper

Afgelopen vrijdag werd ik weer eens geconfronteerd met het feit dat er, door allerlei omstandigheden, soms helemaal niets terechtkomt van al je "plakbandpensioenplannetjes". Door een vriend was ik getipt dat er in Rotterdam Zuid een platenzaak zit die er binnenkort mee ophoudt en nu leegverkoop hield. Toen ik een stapeltje vinyl afrekende, vertelde de eigenaar dat hij ooit gehoopt had op zijn zestigste te gaan "rentenieren". In plaats daarvan moet hij nu op die leeftijd de bijstand in met een hoop schulden bij vrienden en bekenden.

Tot mijn schaamte moet ik bekennen dat ik niet eens wist dat deze winkel bestond, terwijl hij al in het jaar 2000 zijn deuren opende en het zaakje zich op fietsafstand van mijn huis bevindt. Na het eerste jaar bekeek hij de omzet en rekende hij uit dat hij, als het zo doorging, op zijn zestigste - zoals hij het zelf uitdrukte - zou kunnen gaan rentenieren. In die tijd liep iedereen nog met een discman en was een cd nog een gewild hebbeding. Hij verkocht ook tweedehands langspeelplaten, maar de echte vinyl-revival moest nog beginnen.

Daarna ging alles mis in zijn branche. Eerst kreeg hij een klap van de invoering van de euro, toen was daar ineens de MP3 en nam het (illegaal) downloaden van muziek een hogee vlucht. Inmiddels heeft zo'n beetje iedereen met een internetaansluiting Spotify waardoor jongeren het gevoel hebben dat muziek - zoals radiopresentator Gerard Ekdom het omschrijft - "uit de kraan komt". Daardoor is de verkoop van cd's sterk teruggelopen en die van tweedehands exemplaren zo goed als stil komen te liggen.

Van de recente opleving van vinyl (want ik ben lang niet de enige die recentelijk een nieuwe platenspeler heeft gekocht en weer van voren af aan is gaan verzamelen) profiteerde hij weer amper door de weinig centrale ligging van zijn winkel en de focus die in zijn winkel nog altijd ligt op de plastic doosjes. Het is gek hoe dat gaat: een jaar geleden griste ik het pakje nog uit handen van de postbode als daarin een gloednieuwe cd zat, nu loop ik om de bakken met gebruikte exemplaren heen alsof het volgepoepte luiers zijn.

Hoewel hij "maar" 10% korting bood, kocht ik voor 35 euro net zoveel platen als ik kon dragen op de fiets (in een katoenen tasjes op het stuur). Daarmee financier ik dan nog een piepklein beetje zijn plakbandpensioen, want met de opbrengst van wat hij verkoopt kan hij de schulden terugbetalen die hij heeft gemaakt. Terwijl de omzet de afgelopen jaren steeds verder terugliep, zat hij vast aan een huurcontract en probeerde hij de zaak zo lang mogelijk te rekken en te redden. Op het laatst moest hij zelfs dierbare platen uit zijn eigen collectie in de schappen leggen om zijn hoofd boven water te houden.

Binnenkort sluit de winkel definitief zijn deuren en dan wacht hem nog zeven jaar bijstand, compleet met alle bijbehorende verplichte sollicitaties en vernederende situaties. Niet alleen zie je zo als 60-jarige muziekliefhebber en ondernemer je droom in duigen vallen, je staat ook met lege handen terwijl je eigenlijk een schouderklopje verdient voor alle moeite en een onvoorwaardelijk basisinkomen tot aan je AOW-datum. Dat schoot allemaal door me heen, toen ik met mijn aanwinsten naar huis fietste.

Pas later bedacht ik dat zijn verhaal laat zien hoe technologische ontwikkelingen een bepaalde sector kunnen ontwrichten en ook hoe snel dat kan gaan. Vijftien jaar terug waren de glimmende schijfjes nog gouden handel, nu is een stapeltje cd's bij wijze van spreken net zo weinig waard als een even hoge stapel bierviltjes. Met die veelbesproken "robotisering" kan het dus allemaal best meevallen, omdat er allemaal nieuwe banen bijkomen waarvan we nu nog niet eens het bestaan kennen, maar het kan ook razendsnel gaan en ons zo overrompelen dat we niet eens de tijd hebben om onze plannen bij te stellen.