Zijn oudere werklozen echt alleen maar "te duur"?

De meeste werkloze 50-plussers die al een tijdje in de WW zitten, zullen hun krant allang de deur uit hebben gedaan om geld te besparen. Zo niet, dan hebben ze zich vanmorgen waarschijnlijk lelijk in hun koffie verslikt. Tenminste: als ze geabonneerd zijn op De Telegraaf, want deze krant opende de voorpagina met het bericht dat de werkloosheid onder leeftijdgenoten volgens uitzendbureau USG People best kan worden opgelost als deze groep bereid zou zijn "wat salaris in te leveren." Je kunt je afvragen of dát inderdaad het grootste struikelblok is, maar net zo goed of het werkelijk zo is dat deze groep (a) de hypotheek al grotendeels heeft afgelost en (b) de kinderen heeft zien uitvliegen.

Naar de structureel hoge werkloosheid onder 50-plussers kun je op verschillende manieren kijken. Leg je de schuld buiten die groep, dan kun je wijzen op het gebrek aan banen, leeftijdsdiscriminatie en hardnekkige vooroordelen over oudere werknemers (duur, weinig flexibel, vaak ziek). Zelf neig ik vooral naar deze verklaring, want het is geen geheim dat werkgevers iemand al "oud" vinden wanneer die de 45 is gepasseerd (terwijl je dan nog bijna een kwart eeuw moet werken, of in ieder geval moet wachten, tot je recht hebt op AOW).

Zoek je de schuld bij die groep zelf, dan kun je wijzen op hun hoge salariseisen en hun gebrek aan ambitie en energie. Ouderen moeten "van de bank af" en ze moeten afstappen van hun hoge salariseisen, net zoals huizenbezitters na de kredietcrisis de torenhoge prijzen moesten loslaten die betaald werden vlak voordat Lehman Brothers omviel. Kortom: met wat meer inzet en wat minder hoge eisen komt het allemaal vanzelf goed en komen ze allemaal vanzelf aan de bak.

Dat lijkt me een beetje al te optimistisch, zeker zolang de arbeidsmarkt een soort stoelendans is met veel te weinig vacatures voor al die werkzoekenden. Ik denk ook dat de meeste 50-plussers die al een tijdje in de WW zitten, dolgraag een baan zouden aannemen tegen een salaris dat ongeveer net zo hoog is als hun uitkering. Na de WW wacht namelijk de bijstand (of een soortgelijke uitkering) en dat betekent een twééde inkomensdaling op rij. Dan worden de problemen pas echt nijpend, omdat het huis moet worden verkocht of "opgegeten".

Oudere werklozen willen dus best wat inleveren, zeker als ze daarmee kunnen voorkomen dat ze hun huissleutels moeten inleveren. Waar de uitzendorganisatie het idee vandaan haalt dat het hoge salaris de grote boosdoener is, weet ik niet. Feit is dat ze wel erg gemakzuchtig concluderen dat oudere werklozen in een betrekkelijk comfortabele positie zitten omdat de hypotheek grotendeels is afgelost en de kinderen het huis uit zijn. Toevallig las ik in diezelfde krant dat de 55-jarige Hugh Grant een stuk of 4 kinderen heeft onder de vijf jaar en het lijkt me nogal misdadig om die al meteen op kamers te laten wonen.

In mijn boeken wijs ik erop dat je als gepensioneerde (en soms dus ook al als vroeggepensioneerde) kunt profiteren van het feit dat de hypotheek in het gunstigste geval helemaal is afgelost en de kinderen zijn afgestudeerd. De meeste vijftigers zitten echter nog vast aan een hoge hypotheek (of een dure huurwoning) en hebben kinderen die wellicht al het huis uit zijn maar nog wel studeren en dus erg veel geld kosten. Zelf heb ik op mijn 55ste mijn hypotheek ook pas voor ruim de helft afgelost en een thuiswonende zoon van 15 op de Havo die nog aan zijn vervolgopleiding moet beginnen en waarschijnlijk pas zijn laatste diploma op zak heeft als ik mijn 60ste verjaardag al achter de rug heb.

Zo zit je als oudere, jezelf suf solliciterende werkloze dus muurvast tussen hardnekkige vooroordelen, een hoge hypotheek, studerende kinderen en het regelmatig terugkerende verwijt dat je te hoge salariseisen stelt. Het door mij gepropageerde plakbandpensioen biedt in een dergelijke situatie niet altijd een pasklare oplossing voor iedereen, maar maakt wel gehakt van dat laatste kritiekpunt. Wie zichzelf elke maand een soort "salaris" uitbetaalt van zijn spaargeld, hoeft namelijk alleen maar met zichzelf te overleggen hoeveel geld hij nodig denkt te hebben en heeft verder met niets of niemand iets te maken.