Vraag je eens af waarom je eigenlijk aan het werk bent

Tegenstanders van het basisinkomen waarschuwen ervoor dat niemand nog gaat werken als hij "gratis geld" krijgt van de overheid. Omgekeerd wijzen voorstanders juist op al die onderzoeken en enquêtes waarin mensen aangeven dat ze ondanks een gegarandeerd inkomen nog steeds aan de slag zouden gaan. Wie heeft gelijk? Dat zal blijken wanneer een dergelijk systeem wordt ingevoerd, want pas dan kun je de daad bij het woord voegen en ben je in staat om op een dag als deze te beslissen of je naar het strand gaat of toch maar liever naar kantoor.

Of je het nu leuk vindt of niet, er is vaak een groot - en soms zelfs onoverbrugbaar - verschil tussen wat mensen zeggen en wat ze eigenlijk vinden of doen of denken of zouden willen. Los van maatschappelijke druk heb je te maken met sociaal wenselijke antwoorden, kuddegedrag en de begrijpelijke menselijke eigenschap dat je jezelf soms maar beter voor de gek kunt houden. Wie weet dat hij de komende kwart eeuw vastzit aan een hoge hypotheek, moet zichzelf wel wijsmaken dat hij zijn werk hartstikke leuk vindt en dat het de moeite waard is om elke dag naar kantoor te gaan.

Zo was er op verjaardagen altijd één vrouw die heel fel reageerde op mijn positieve verhaaltjes over parttime werken en een welverdiend plakbandpensioen. Zelf zou ze er namelijk niet aan moeten denken om nu al te stoppen (hoewel ze zelfs een paar jaar ouder is dan ik) en vond ze haar baan even onmisbaar als uitdagend. Groot was mijn verbazing dan ook toen ik haar afgelopen weekend hoorde vertellen dat ze over een jaar stopt en liever zelfs vandaag al het bijltje erbij neer had gegooid. Druppel was het feit dat ze na de vakantie meteen weer last kreeg van slapeloze nachten bij het vooruitzicht aan de slag te moeten.

Nu kan ik daar heel lullig en lacherig over doen - zeker op deze plek waar ze geen weerwoord heeft - maar dat ben ik niet van plan. Alles in het leven is nou eenmaal psychologie, dus ik snap best dat ze al die jaren vooral bezig was zichzelf te overtuigen en haar eigen twijfels te overschreeuwen. Bovendien heeft ze een man die na een reorganisatie thuis is komen te zitten en zoiets werkt nou eenmaal aanstekelijk. Toen Sacha de Boer stopte met het journaal, duurde het helemaal niet zo lang voordat echtgenoot Rick Nieman haar voorbeeld volgde en zijn baan als nieuwslezer opzegde. Dat De Boer binnenkort weer terugkeert op de buis bij Brandpunt doet daar verder niets aan af en kan allerlei redenen hebben.

Gisteren moest ik aan al deze dingen denken omdat ik stiekem ben begonnen in het boek Escape Everything van Robert Wringham (hoewel ik me eigenlijk had voorgenomen om eerst Postcapitalism van Paul Mason uit te lezen) en dat bevestigt alles wat ik al dacht over dit onderwerp. Wringham beschrijft op luchtige en humoristische wijze waar de schoen wringt en geeft aan dat je langer aan een hypotheek vastzit dan je aan gevangenisstraf zou moeten uitzitten wanneer je een bank overvalt. Wie de eerste 30 bladzijden van zijn boek leest wil gegarandeerd nooit meer een kantoorbaan en zal alles in het werk stellen om onder de traditionele 40-urige werkweek uit te komen.

Zo meteen (nadat ik dit blog online heb gezet en koffie heb gezet) plof ik neer op wat sinds kort mijn favoriete plek in de tuin is: aan de waterkant, in de schaduw van een knotwilg. Daar ga ik verder met het tweede hoofdstuk uit het boek van Wringham dat gewijd is aan "consumptie". Nadat je aan de ratrace bent ontsnapt, moet je namelijk ook weg zien te komen uit wat doorgaans de "hedonistische tredmolen" wordt genoemd. Je kunt dat in mijn geval als "werk" betitelen, want ik maak af en toe aantekeningen en hij heeft het al op pagina 10 over een "Citizen's Income", maar zelf heb ik vooral het gevoel dat ik op een onverwacht mooie zomerdag aan het water zit te niksen zonder in de file te hoeven staan naar kantoor of naar het strand.