En opeens is het basisinkomen terug op de politieke agenda

Voorstanders van het basisinkomen zullen het wellicht anders zien, maar het referendum in Zwitserland heeft hun zaak geen goed gedaan. Op internet gaat de discussie ongestoord verder, maar de mainstream media hebben beduidend minder interesse voor het onderwerp sinds de Zwitsers het met driekwart meerderheid hebben weggestemd. Groot was mijn verrassing dan ook toen ik vanmorgen in De Telegraaf een wel héél voortvarend pleidooi tegenkwam van Annemarie van Gaal voor invoering van een dergelijk systeem voor alle 60-plussers.

Van Gaal schrijft elke maandag een column in deze krant en komt daarbij met zoveel verfrissende ideeën op de proppen dat je je afvraagt waarom ze die nog niet heeft omgezet in politieke ambities. Zo pleitte ze er onlangs voor om alle minima niet alleen gratis internet te geven, maar ook een laptop ter beschikking te stellen. Toevallig had ik dat uitgeknipt, omdat ik vond dat je dat in de verte kon beschouwen als een soort basisinkomen in natura. Van Gaal is niet alleen nuchter en doortastend, maar heeft ook een broertje dood aan bureaucratie en burgertjes pesten. In haar laatste bijdrage gaat ze nog een paar stappen verder en noemt ze het basisinkomen zelfs "de beste route voor de toekomst".

Niet meer zeuren dus dat De Telegraaf een rechtse krant is en het basisinkomen een linkse hobby, want Van Gaal maakt korte metten met beide vooroordelen. Haar plan is in veel opzichten revolutionair omdat het feitelijk neerkomt op een verláging van de pensioengerechtigde leeftijd naar 60 jaar. Vanaf die leeftijd zou iedereen, werkend of niet, een basisinkomen moeten krijgen en daar vrij over mogen beschikken. Nu is het juist zo dat de AOW steeds minder onvoorwaardelijk wordt en je als gepensioneerde gehinderd wordt door allerlei onnodige regeltjes die het individu frustreren en de maatschappij als geheel schade berokkenen.

Ik had geen zin om de aantekeningen voor mijn volgende boek helemaal door te spitten, maar volgens mij schrijf ik daarin iets soortgelijks. Een basisinkomen is veel te ingrijpend om in één klap in te voeren voor alle volwassen Nederlanders vanaf 18 jaar, dus waarom zou je niet beginnen met de groep die het meest kwetsbaar is na baanverlies? Dat werkt volgens mij stukken beter dan piepkleine proefjes met mensen die nu al in de bijstand zitten en maakt ook een einde aan al die onnodige (en ook onnodig kwetsende) sollicitatietrainingen die je nu moet ondergaan als oudere werkloze. Goed bedoeld misschien, maar het geld dat daaraan wordt uitgegeven is niet goed besteed.

Zelf ben ik waarschijnlijk het eerste proefkonijn van de plannen van Annemarie van Gaal, want ik keer mezelf een basisinkomen uit van 1000 euro per maand sinds ik 55 ben geworden. Dat is vijf jaar eerder dan zij voorstelt, maar verder maakt het weinig verschil. Volgend jaar verschijnt een boek waarin ik verslag doe van de eerste twaalf maanden met een basisinkomen en uitgebreid vertel wat dat allemaal met je doet. Veel schrijf ik daar dus nog niet over in dit blog, maar ik kan alvast wel verklappen dat het heerlijk is om van niemand afhankelijk te zijn en geen zinloze sollicitatiebrieven te hoeven schrijven of te "leren" hoe je een LinkedIn-profiel aanmaakt.

In de column van Van Gaal heb ik één passage met een rode pen onderstreept en de kans is groot dat die zin opduikt als citaat boven een van de 24 hoofdstukken uit mijn nieuwe boek. Hoewel ze het inhoudelijk niet verder toelicht, zegt ze feitelijk dat het invoeren van een dergelijk systeem op termijn onvermijdelijk is. Langzaam begint het besef dus door te dringen dat het basisinkomen geen wereldvreemde utopie is, maar juist een manier om de koopkracht van consumenten op peil te houden en automatisering en vergrijzing het hoofd te bieden. Goeie kans dat ze dat in een later stadium nog eens uitgebreid uiteenzet, maar voorlopig beschouw ik haar bijdrage nu al als hét nieuws van de dag.