Hoe definieer je belangrijke zaken als "leven" en "geluk"?

Zo, de helft van mijn Cinevillepas heb ik deze maand alweer terugverdiend. Ruimschoots zelfs, want omdat Toni Erdmann zo'n lange film is (hij duurt 2 uur en 41 minuten), moest mijn vrouw voor haar kaartje een euro bijbetalen. Uiteraard gingen we afgelopen vrijdag op de fiets naar de bioscoop, wat ons de kans gaf om op de terugweg nog even terug te blikken op dit komische Duitse drama. Het knappe is namelijk dat het verhaal heel veel belangrijke thema's aansnijdt zonder drammerig te zijn of met een pasklaar antwoord te komen. Daardoor word je gedwongen om er na het verlaten van het theater nog eens goed over na te denken.

Het was afgelopen vrijdag zelfs overdag een paar graden onder nul, dus we moesten ons dik aankleden voor de fietstocht van drie kwartier naar Lantaren Venster. Meestal ga ik alleen naar de bioscoop (al was het alleen maar omdat mijn vrouw op die dag werkt), maar nu reden we gezellig samen naar Rotterdam. Niet alleen krijg je zo gratis lichaamsbeweging, het zorgt er ook voor dat ik met mijn Cinevillepas van 19 euro daadwerkelijk "gratis" naar de film kan. Het heeft namelijk weinig zin om zo'n abonnement aan te schaffen en vervolgens nog eens 2 euro uit te geven aan benzine en 7 euro aan parkeergeld.

Deze film stond overigens niet zozeer op mijn verlanglijstje als wel op die van mijn vrouw. Ze had een paar lovende recensies gelezen en riep al weken geleden dat ze hem beslist wilde zien. Zelf had ik geen idee wat ik precies kon verwachten, al had ik intussen wel meegekregen dat hij genomineerd was als beste buitenlandse film voor de Golden Globes en ook dat hij onverwacht grappig was. Verder keek ik vooral uit naar het moment waarop ik een bioscoopkaartje in ontvangst mocht nemen door alleen even met mijn Cinevillepas met pasfoto te wapperen.

Het was behoorlijk druk in de bioscoopzaal, wat zowel met de populariteit van deze film te maken kan hebben als met het feit dat het de laatste dag was van de kerstvakantie. Hij begon om half vier en eindigde om kwart over zes, maar na afloop had ik totaal niet het idee dat ik naar een opvallend lange film had zitten kijken. Dat komt doordat hij inderdaad net zo grappig is als ik had gehoord, maar ook doordat ik me tijdens de film regelmatig afvroeg wat de makers eigenlijk duidelijk probeerden te maken. Bij I, Daniel Blake krijg je dat vanzelf ingepeperd, maar hier is het veel subtieler met veel meer subtekst.

Een van de thema's die de film aansnijdt, is de vraag hoe je "leven" moet definiëren en wat je verstaat onder "geluk". Als Toni Erdmann dat aan zijn dochter vraagt, die haar brood verdient met het reorganiseren van bedrijven (en dus in zekere zin van het ontslaan van mensen haar werk heeft gemaakt), kaatst ze meteen de bal terug. Want wat bedoelt hij eigenlijk met geluk? Dat ze tijd heeft om af en toe naar de film te gaan? En waarom heeft hij zelf eigenlijk zo weinig ambitie? Ze kent namelijk nog veel mannen van zijn leeftijd die "iets willen".

Terugrijdend, en terug redenerend, kwamen we tot de slotsom dat de film vooral ging over "afstand" en "eenzaamheid". Toni Erdmann probeert de afstand tussen hem en zijn dochter op zijn eigen onhandige manier te overbruggen en moet daarvoor ook een grote afstand afleggen want jonge mensen werken steeds vaker in het buitenland. Simpele en snelle oplossingen zijn er niet voor dat soort situaties en die geeft de film dan ook niet. Wel weet hij je in je hart te raken, aan het denken te zetten en je te laten schateren van het lachen.

Het is ook wel grappig dat zijn dochter meteen vraagt of je een goed leven kunt afmeten aan de vraag hoe vaak je in je vrije tijd een bioscoop van binnen ziet (nog los van de vraag of je wel beschikt over zoiets als vrije tijd). Terugbladerend in mijn oude agenda's zag ik tot mijn ontzetting dat ik in 2015 nul keer naar de bioscoop ben geweest en in 2014 maar één keer. Vorig jaar kwam ik op de valreep nog aan vier keer (doordat ik in december ineens drie keer ben geweest), maar dit jaar hoop ik dat getal minstens te vertienvoudigen. In mijn nieuwe boek zal ik dan nog eens proberen uit te leggen wat precies het verband is met mijn basisinkomen (en vooral dát er een verband bestaat).