Dus Generatie Z is vooral op zoek naar zingeving?

Vanmorgen keek ik snel even de uitzending van Pauw terug van een dag eerder, nadat ik op Twitter van alles en nog wat was tegengekomen over de zoon van wijlen Antonie Kamerling. Die zat daar als representant van de jongste generatie, die een gap year niet zelden vult met een gapende leegte. Nu ben ik zelf een enthousiaste pleitbezorger van Het Nieuwe Nietsdoen, maar dat fenomeen heeft echt he-le-maal niks te maken met tot drie uur in je bed liggen en vervolgens de dag blowend op de bank doorbrengen met chillen en netflixen. Grote vraag na dit item is natuurlijk of het gaat om een persoonlijk probleem (die jongen heeft namelijk nogal wat meegemaakt) of een ziekte van een generatie.

Over de 18-jarige Merlijn Kamerling werden op sociale media niet alleen maar aardige dingen gezegd. Je kunt je ook afvragen wat precies het doel was van dit televisie-optreden, al vermoed ik dat het deels een wanhoopspoging moet zijn geweest van zijn bezorgde moeder. Ik kan me heel goed voorstellen dat Isa Hoes af en toe ook niet meer weet wat ze met haar zoon aanmoet en misschien hoopt dat dit helpt als opstapje naar een baan als presentator of acteur. Wel verbaasde het me enigszins dat ze zo gepikeerd reageerde toen Freek de Jonge voorzichtig opperde dat dit misschien ook een beetje een luxeprobleem is omdat Merlijn Kamerling is opgegroeid in een geprivilegieerde omgeving.

Nu kan ik het woord 'privilige' zelf inmiddels ook niet meer horen, maar dit gezin is een duidelijke representant van een welgestelde familie uit Amsterdam-Zuid. Wellicht is dat zelfs onderdeel van het probleem, want in arme gezinnen is er doorgaans veel minder ruimte voor typisch Generatie Y-gezeik. Tegelijk wringt het woord 'privilege' nogal, wanneer je bedenkt wat hij allemaal heeft meegemaakt en vervolgens het grote portret van zijn vader ziet hangen boven zijn bed. Daar komt nog bij dat alle kinderen van een ouder die zelfmoord heeft gepleegd, worstelen met schuldgevoelens en de angst dat ze op dit vlak misschien erfelijk belast zijn.

Genoeg dus over hem. Wat het interessante was aan dit item, is dat zijn ledigheid grotendeels werd toegeschreven aan zijn geboortejaar want hij beschouwt zichzelf als een typische representant van de Generatie Z. Als je op internet op dat woord gaat zoeken, stuit je overal op dit soort foto's zodat je al snel het idee krijgt dat het om Generatie Zelfportret gaat. Deze generatie is volgens Isa Hoes zoekende en worstelt met het leven door de hoge (onuitgesproken) verwachtingen van de maatschappij en de ouders. Uit die formulering valt op te maken dat het in de eerste plaats een probleem is dat door ánderen is veroorzaakt.   

Nu is dat natuurlijk niet helemaal onzinnig, want we hebben met z'n allen de gedachte omarmd dat alles mogelijk is, dat geluk maakbaar is en dat succes voor het grijpen ligt. Door sociale media krijgt de jongste generatie ook nog eens een volstrekt vertekend beeld van de werkelijkheid, al was het maar omdat sommige jongeren er inderdaad in slagen om met weinig moeite en zonder te beschikken over een heel bijzonder talent stinkend rijk te worden. Als er dan vervolgens niets uit je handen komt en je niet weet waar jouw talenten liggen of wat je nou eigenlijk echt leuk vindt, werkt dat verlammend en voelt dat als falen.

Persoonlijk denk ik dat je heel erg voorzichtig moet zijn met generaliseren als het gaat om generaties en hun kansen, want dan kun je er net zo goed een horoscoop bij pakken als je toekomstplannen aan het smeden bent. Zelf behoor ik (1961) tot de zogeheten 'Verloren Generatie' en dat klinkt nou ook niet bepaald alsof je aan de start verschijnt met een paar kilometer voorsprong. Van dat etiket heb ik me echter nooit iets aangetrokken, met als gevolg dat ik ook nooit het gevoel heb gehad dat ik benadeeld ben, op het verkeerde moment ben geboren of net achter het net vis.

Ik denk dat het probleem ook niet zozeer is - let op - dat Generatie Z gebukt gaat onder te hoge verwachtingen van de maatschappij, maar dat juist precies het omgekeerde het geval is. Nog iets concreter: deze generatie heeft zélf zulke torenhoge verwachtingen van het leven dat het alleen maar tegen kan vallen. Je eerste verantwoordelijkheid als mens is om in je eigen onderhoud te voorzien, een bestaan op te bouwen en wellicht later ook een gezin te onderhouden. Dat is een heel ander, en meteen ook wel veel overzichtelijker en helderder uitgangspunt dan jezelf maximaal ontplooien, beroemd worden, kijken waar je gelukkig van wordt, zoveel mogelijk van de wereld zien en uitvogelen wat je nou eigenlijk echt wil met je leven om vervolgens als een dood vogeltje te eindigen op de bank.