Wat is eigenlijk precies de definitie van "pensioen"?

Vorige week donderdag hield ik een praatje in de prachtige nieuwe bibliotheek van Barendrecht dat anders was dan mijn "gewone" lezingen. Het was de derde in een reeks van gesprekken onder de noemer "huis-, tuin- en keukenfilosofie", dus wat mij betreft kon het deze keer inderdaad wat méér gaan over de filosofische en psychologische aspecten van financiële planning (en dan vooral van de manier waarop wij dat hebben aangepakt). De zaal zat niet alleen helemaal vol, maar zat ook vol vragen die ik allemaal zo goed mogelijk heb proberen te beantwoorden. Ook de vraag van die ene meneer die mopperde dat ik eigenlijk helemaal niet echt met pensioen ben.

Het was een geslaagde avond waarbij ik niet alleen bekenden tegenkwam, maar ook verschillende bekende gezichten en zelfs een aantal min of meer Bekende Nederlanders (bijvoorbeeld schrijver John Brosens en kunstenares Anne van Dalen, de eerste vrouw in Nederland met een echt basisinkomen). Ik begon met het vertellen van mijn persoonlijke verhaal, dat steeds lastiger samen te vatten is omdat er binnenkort zes delen zijn in de serie met in totaal 1500 pagina's. Zo bekeken ben ik bezig aan een soort Lord of the Rings over aflossen, loslaten en verlossing. In een praatje van drie kwartier kan ik natuurlijk niet alles aan bod laten komen, maar ik probeerde wel de hoofdlijnen te schetsen, inclusief alle consequenties waar je onherroepelijk mee te maken krijgt wanneer je de hoofdweg verlaat.

Na afloop werd ik aangesproken door een mevrouw die tijdens de avond had bedacht (of misschien thuis al tijdens het lezen) dat ik met het aflossen van mijn hypotheek een "verzekering had afgesloten waardoor mijn leven een aaneenschakeling was van fijne verrassingen in plaats van nare verrassingen". Dat is heel mooi gezegd en ook een beetje waar, al is het natuurlijk niet zo dat elk sprookje dat met aflossen begint eindigt met de conclusie dat ze daarna nog lang en gelukkig leefden in hun hypotheekvrije huisje. Zelf had deze mevrouw samen met haar man bewust een huis gekocht op één salaris, wat haar later in haar leven in staat stelde haar baan op te zeggen om fulltime te gaan zorgen voor haar gehandicapte kind.

Er werden veel vragen gesteld en ook kritische opmerkingen geplaatst. Dat is prima en dat gaf me ook de gelegenheid om nog eens te benadrukken dat ik mensen met mijn boeken alleen maar probeer te inspireren. Ik laat slechts zien wat wij gedaan hebben, dat je andere keuzes kunt maken en tegen bestaande zaken heel anders aan kunt kijken. Verder ben ik natuurlijk geen politieke partij die al zijn mooie plannetjes moet laten doorrekenen door het CPB. Wat goed is voor jou op microniveau , hoeft helemaal niet goed te zijn voor de maatschappij als geheel. Wie zuinig leeft, is zuinig op de aarde maar creëert wel een joekel van een begrotingstekort doordat hij minder belasting betaalt en ook minder opbrengt aan accijns en BTW.

Dat ik soms kritische vragen krijg is logisch en ook volkomen verklaarbaar. Door heel andere keuzes te maken zet ik namelijk automatisch vraagtekens - zonder dat bewust te doen of na te streven - bij de keuzes die andere mensen hebben gemaakt. Dat kan over je vakantiebestemming gaan, de auto die voor je deur staat of de manier waarop je je huis hebt gefinancierd, maar ook over wat je belangrijk vindt in het leven, waar je van geniet, waar je de lat legt qua welvaart, wat je bereid bent te laten en hoe lang je besluit door te werken. Mijn verhaal inspireert en motiveert, maar het kan mensen ook onzeker maken en aan het twijfelen brengen.

Een van de vragenstellers mopperde dat ik helemaal niet echt met "pensioen" was, omdat ik wekelijks een column schrijf, op 1 mei weer een nieuw boek bij mij uitgever inlever en een vrouw heb met een parttime baan. Van al die dingen maak ik geen geheim, maar tegelijk kun je je afvragen wat eigenlijk de definitie is van pensioen. Uiteraard ga ik in Het plakbandpensioen uitgebreid in op de vraag, maar lang niet alle aanwezigen hadden iets van mij gelezen of alles van mij gelezen. Met "pensioen" bedoel ik in elk geval niet dat je met je armen over elkaar achter de geraniums moet gaan zitten, want dat is saai en geestdodend, zeker als je al op je 55ste stopt met werken.

Onder pensioen versta ik de situatie (waarin ik sinds 1 mei 2016 verkeer) dat je niet langer hoeft te werken voor je geld zonder dat je daarbij een beroep hoeft te doen op toeslagen of een uitkering. Alles wat ik sindsdien doe, doe ik omdat ik het leuk vind of omdat ik er zin in heb en niet voor het geld. Dat wil niet zeggen dat ik dingen tegenwoordig helemaal grátis doe, maar wel dat ik regelmatig "nee'"  zeg tegen bepaalde klussen of opdrachten omdat ik er geen zin in heb en me dat financieel ook kan veroorloven. Ik doe dus liever iets wat plezier of voldoening oplevert, dan dat ik me met tegenzin ergens toe laat verplichten omdat het geld in het laatje brengt.