Er zijn in ons land maar een paar mensen die iets zinnigs kunnen zeggen over het basisinkomen en die noem ik in mijn boek ook allemaal. Zo heb je de jonge historicus Rutger Bregman die een lans breekt voor een dergelijk systeem in het boek Gratis geld voor iedereen, maar die het onderwerp alleen kent uit studieboeken. Daar staat dan ZZP'er Frans Kerver tegenover die een jaar lang leefde van een basisinkomen dat door crowdfunding bijeen is gebracht en die aan den lijve heeft ervaren hoeveel rust een vaste maandelijkse toelage brengt in je leven en in je hoofd.
In mijn nieuwe boek, dat Leven van de lucht zal gaan heten en dat in september verschijnt, doe ik verslag van de eerste twaalf maanden van mijn eigen experiment met een basisinkomen. Het verhaal begint op de Dag van de Arbeid in de maand dat ik 55 zou worden en "eindigt" een jaar later met de vaststelling dat er de in die twaalf maanden meer veranderd is in mijn leven dan in de voorgaande twaalf jaar. Een basisinkomen zet dus van alles in beweging en verandert zelfs nog meer dan voorstanders beseffen of vermoeden.
De verwachting is dat mensen zich, met een basisinkomen op zak in alle vrijheid gaan ontplooien, eigen bedrijfjes opzetten en talenten aanboren waar ze nu niet aan toekomen of waarvan ze niet eens beseffen dat ze die bezitten. Met een onvoorwaardelijk basisinkomen op zak hoef je maar een beetje bij te verdienen voor een menswaardig bestaan en kun je veel tijd besteden aan je moestuin of aan mantelzorg en vrijwilligerswerk. Maar wat gebeurt er als je agenda ineens niet meer volstaat met (betaalde) opdrachten en deadlines maar is volgeplakt met bioscoop- en theaterkaartjes? Wat is dan je maatschappelijke nut en je bijdrage aan de samenleving?
In mijn nieuwe boek vergelijk ik mijn laatste belastingaangifte in loondienst met die van vorig jaar en de uitkomst is op zijn minst opvallend te noemen. Het precieze rekensommetje vind je in mijn boek, maar ik kan nu alvast wel verklappen dat het niet veel nut heeft om de betaalbaarheid van een basisinkomen te baseren op de bestaande belastinginkomsten omdat het volstrekt onduidelijk is hoeveel mensen straks nog opbrengen wanneer ze maandelijks 1000 euro op hun tekening gestort krijgen zonder daarvoor iets te hoeven doen (en zonder daarvan iets af te hoeven dragen want dat bedrag is al netto).
Een onvoorwaardelijk basisinkomen is een nieuwe, verfrissende vorm van sociale zekerheid die veel meer zekerheid biedt aan de ontvangers en die hun menselijke waardigheid intact laat. Mijn eigen basisinkomen werkt op dezelfde manier, maar is in zekere zin een vorm van asociale zekerheid omdat alleen mijn eigen huishouden ervan profiteert. Dat is niet verkeerd of oneerlijk (want iedereen kan tijdig beginnen met aflossen en sparen), maar het is tegelijk geen oplossing waar het collectief iets aan heeft. Ik gedraag me precies zo "zelfredzaam" als de overheid graag ziet, maar ik kost diezelfde overheid indirect ook geld omdat ik ik minder belasting betaal en minder geld uitgeef.
Nu ik op het punt sta de veertiende maand in te gaan van mijn eigen experiment, besef ik dat een proef van een jaar te kort is. Om écht iets zinnigs te kunnen zeggen over voor- en nadelen van een basisinkomen zul je mensen minstens vijf jaar "gratis geld" moeten geven met uitzicht op langer. Kunstenares Anne van Dalen kan daarover meepraten. Met haar gecrowdfunde basisinkomen op zak ontpopte ze zich het afgelopen jaar als kunstenares en regelde ze zelf haar eerste expositie. Om daarmee verder te kunnen gaan, (en om te zien wat dat haar verder nog allemaal gaat brengen) vraagt ze nu 100 mensen een jaar lang om een bijdrage van een tientje per maand. Kleine moeite, dus ik betaal graag mee aan haar basisinkomen van mijn eigen basisinkomen.
Beste Gerhard, even een reactie: ik ben het bepaald niet eens met je opmerking dat "iedereen" tijdig kan beginnen met aflossen en sparen! Ja, ik begon tijdig met het aflossen - van mijn studieleningen dan wel te verstaan. Sparen deed ik ook altijd al. Mar een eigen koophuis heeft er nooit ingezeten - ik denk dat je daarvoor een betere gezondheid, meer inkomen en/of een samenwoonpartner nodig hebt.... Ondertussen streef ik nog steeds naar een vroeger pensioen - maar 12 jaar eerder dan mijn daadwerkelijke pensioen, dat gaat me niet lukken!
BeantwoordenVerwijderenDaar heb je gelijk in. Tweeverdieners kunnen makkelijker sparen en aflossen (en een huis kopen). Maar ook die doen dat meestal niet of beginnen er niet op tijd mee.
VerwijderenMee eens. Ik ben ondertussen gepensioneerd en groeide op in de tijd dat een specifieke opleiding minder belangrijk was. Ik ging met 16 op kantoor werken en heb daardoor de hele computer opkomst ook meegemaakt en verschillende basisopleidingen daarin gedaan. Maar het bleef niet meer dan redelijk betaald werk en daarvan heb ik echt nooit een grote buffer kunnen aanleggen. Ik had ook niet echt de capaciteiten om te studeren in een hogere opleiding. Ook jongeren tegenwoordig zijn echt niet allemaal hoogopgeleid.
VerwijderenAllemaal waar, al kochten wij ons eerste huis in 1987 op één salaris (en dat was het startsalaris lerares basisonderwijs.
VerwijderenVul voor de grap eens een hypotheekberekentool in met het huidige startsalaris van een LA docent. Je kunt dan een hypotheek krijgen van 140.000 euro, maximaal. Dat klinkt misschien redelijk, maar daarvoor een woning vinden in een gemiddelde stad in Nederland wordt nog een hele uitdaging. De tijden zijn veranderd sinds '87.
VerwijderenNiet om te zeggen dat sparen en aflossen niet belangrijk zijn, maar de kopers in '87 hadden wel echt de woningmarkt mee.
In Hypotheekvrij! schrijf ik over de woningmarkt in 1987. Die was achteraf gezien bepaald niet ongunstig, maar niemand vond huizen toen "goedkoop" (zeker niet met een hypotheekrente van 7/8%). De stad is ook geen maatstaf: daar is wonen tegenwoordig extreem duur. Waarom niet beginnen in een appartement of in een huis buiten de stad?
VerwijderenLeuk zo'n basis inkoming maar als onze huidige politiek er wat in zou zien zou het winstgevend voor hun moeten zijn. En gezien dat het ambtenaren apparaat niet wil afbouwen en de overheidskosten dan even hoog zouden blijven zou er weer bezuinigd moeten worden op het basisinkomen. Dat zou inhouden dat de AOW ook meegenomen gaat worden en deze verekend gaat worden met je opgebouwde pensioen. Dus onze regering zou ons daar weer terug gaan pakken. Want laten we eerlijk zijn de regering zit er allang niet meer voor ons het volk maar voor hun zelf en het kapitaal en de europeese unie. Waar we ons geld aan kwijt raken. Het streven voor een basisinkomen is goed maar de politiek wil het volk blijven mangelen en zal pas interesse hier in hebben als het hun geld opleverd. Hoe denkt men alle nieuwe burgers die zijn aan komen waaien te kunnen betalen die geen AOW rechten hebben opgebouwd en toch een uitkering gaan krijgen. Die zullen we dus moeten delen met hen. Dus wat die van Gaal bij radar opperde om van de AOW ook een basis uitkering te maken zal zeker gehoor vinden in het kabinet. Maar dan om onze AOW een stuk lager te maken. Dus zeker oppassen wat zo'n budget figuur als van Gaal te zeggen heeft die trouwens zelf multi miljonair is. Ze is ondeskundig en verkondigd wat het kapitaal graag zou willen. Het is gewoon een mol. Niet meer en niet minder.
BeantwoordenVerwijderenIk verwacht weinig van de politiek als het gaat om initiatieven voor het basisinkomen. De politiek heeft geen idealen meer en is vooral een uiting van maatschappelijke sentimenten. Ik hoop dat de technologie sector (Google, Apple, Amazon, Facebook en spoedig ook Tesla) zijn verantwoordelijkheid zal nemen en haar megawinsten op de een of andere manier terug zal geven aan de gebruikers. Technologie zal in de komende decennia heel veel arbeid gaan vervangen en het is ondenkbaar dat alleen de aandeelhouders van die techno-giganten hiervan mogen profiteren. Nu al maakt men zich in Silicon Valley zorgen dat de "arbeidende klasse" zich uiteindelijk tegen de tech sector zal keren als de robots al hun werk hebben overgenomen. Dit heeft al geresulteerd in serieuze plannen over een basisinkomen. Hoe dat allemaal vorm zal krijgen is nog onbekend. Een mogelijkheid zou zijn dat alle technologische verworvenheden, inclusief vervoer, min of meer gratis zouden worden. Dit kun je dan zien als een soort basisinkomen. Het voordeel van de tech sector is dat ze niet gebonden is aan landen en nationaliteiten. Nadeel is dat deze bedrijven bepaald niet democratisch zijn en moeilijk onder controle te houden (denk aan privacy!). Het worden interessante tijden!
BeantwoordenVerwijderenLees voor een optimistisch toekomstscenario: The Zero Margin Cost Society van Jeremy Rifkin. Een minder fraai beeld van de tech sector lees je in The Circle van Dave Eggers. Maar sla de film over, die is niet om aan te zien.
BeantwoordenVerwijderenIk zal eens op zoek gaan naar dat boek van Rifkin. The Circle heb ik gelezen. De film heb ik onlangs ook gezien, al ben ik na een uur de zaal uitgelopen. Van de vijf sterren geef ik er ééntje vanwege Tom Hanks. Grove belediging van zowel het boek als het fenomeen bioscoopfilm.
VerwijderenBasisinkomen is goed plan en het zal toch betaald moeten worden , (loon)belastinginkomsten dalen , maar we kunnen het gat wel dichten met het vermogen van mensen als de heer Hormann . Gewoon box 3 naar 5% en de eigen woning ook in box 3 .Klaar is Clara. In dat geval zal de schrijver wel anders piepen , dan moet ie namelijk die 1000 euro per maand wel eerst dubbel afstaan aan belasting. Waarom moeten mensen als Hormann vrijgesteld worden van belastingbetalen , is unfair en je moet de centen halen waar ze zitten. Snap nou eens dat de "rijken "het moeten betalen en je bent al heel heel heel snel rijk genoemd!
BeantwoordenVerwijderenIk heb, met inachtneming van alle regelingen (ib, kinderopvangtoeslag, afbouw arbeidskorting en algemene heffingskorting, een tarief van 72% belasting voor elke euro die ik extra verdien. Daarom werk ik ook maar 4 dagen. Als fiscalist, dus ik denk er wat verstand van te hebben. Die zinloze kreten als: haal het geld maar bij de rijken zijn volledig gebaseerd op onderbuikgevoelens en niet op de realiteit. We hebben in NL een erg hoog tarief en extra belasting bij de rijken, leidt alleen maar tot ongewenste gedragseffecten, waardoor de opbrengst daalt. Ik blijf uw niet aflatende afgunstige opmerkingen mbt Gerhard fascinerend vinden.
VerwijderenHet zou wel een beetje merkwaardig zijn om 5% vermogensbelasting te gaan heffen bij een spaarrente van 0,15% :-)
VerwijderenOh ja en ik ben veel langer deskundige in het niksdoen , doe al 14 jaar helemaal niets en maak mijn geld al 14 jaar lang gewoon op .
BeantwoordenVerwijderenBen van hetzelfde jaar als Hormann , zonder hypotheek , kleine auto-s , allemaal hetzelfde als Gerhard maar wel veel langer dan hij.
Mijn ervaring is dat het slecht voor eens mens is zo te leven , je hebt weinig zin meer in zorgen en wil alleen nog luchtige zaken tot je nemen , filmpje , boodschapje doen, fietstochtje maken , maar zorgen no way.Ik persoonlijk leer elke dag van Hormann , ben altijd blij dat er meer zijn als ik !
Momenteel voorziet de ECB europese banken van een soort basisinkomen door kwantitatieve veruiming. Al dat helikoptergeld is leuk voor die arme bankiers die massaal in de rij stonden bij de voedselbank maar zij zijn natuurlijk niet de enige groep die weinig te verteren hebben. Iedereen gratis geld of kappen met die handel is mijn bescheiden mening.
BeantwoordenVerwijderenMisschien is een basisinkomen waar een mens enigszins fatsoenlijk van kan leven financieel haalbaar (eerlijk gezegd geloof ik van niet) maar dat gaat in de toekomst natuurlijk snel veranderen. De arbeidsparticipatie zal in de toekomst alleen maar verder afnemen onder invloed van steeds verdergaande automatisering,robotisering en natuurlijk globalisering dus de groep mensen die we kunnen belasten wordt al maar kleiner. Eerlijk gezegd acht ik de kans groter dat de verzorgingsstaat, zoals nu al gebeurt, stukje bij beetje wordt ontmantelt dan dat er een basisinkomen gaat komen. Tenzij De EU in een communistische heilstaat veranderd natuurlijk maar of we daar op zitten te wachten...
BeantwoordenVerwijderenAls onze regering het toneelstuk van formatteren weer achter de rug heeft en de rovers weer in het zadel zitten, kan het plunderen van de bevolking weer verder gaan met nog een dure belasting post erbij, het credo milieu moet groots gebracht worden. Over vrijheid door een basisinkomen kan de Europeaan en zeker de Nederlander alleen maar van dromen. En als die er zou komen zal die zo karrig zijn dat je nauwelijks genoeg zult krijgen om in een kartonnen doos te kunnen leven.
BeantwoordenVerwijderenDat je jouw basisinkomen uit eigen middelen zou kunnen zien als asociale zekerheid omdat je minder belasting betaalt en minder uitgeeft, vind ik onzin. De overheid zal met de tijd echt wel weer een regeltje kunnen vinden om het gat te dichten en meer belastinggeld te kunnen innen. Ondertussen, geniet er maar lekker van. Je bent duurzaam en maatschappelijk verantwoord bezig. In de ratrace blijven als het niet nodig is, kost alleen maar extra geld voor de gezondheidszorg.
BeantwoordenVerwijderenVergeet niet dat je spaargeld een overblijfsel is van een inkomen waar vaak meer dan 50% belasting van is betaald. Moet je iedereen die spaarzaam is straffen met nog meer belasting betalen?
BeantwoordenVerwijderenOeps, ik zie dat ik een dubbelganger heb op dit blog.
BeantwoordenVerwijderen