De eerste twaalf maanden met een basisinkomen zitten erop

Afgelopen maandag was een historische dag. Precies een jaar geleden, op 1 mei 2016, begon het vijf jaar durende experiment waarbij ik mezelf elke maand 1000 euro netto uitkeer bij wijze van basisinkomen. Dat geld is weliswaar afkomstig van mijn eigen spaargeld en niet van een of andere uitkeringsinstantie, maar toch kan ik zo aan den lijve ervaren wat het met je doet als je elke maand "gratis geld" ontvangt. Er zijn méér mensen die 12 maanden van een soort basisinkomen leven of hebben geleefd (denk aan Frans Kerver en Anne van Dalen), maar ik plak er nog eens 48 maanden aan vast en heb al een Plan B klaarliggen voor de periode daarna. In mijn volgende boek doe ik verslag van mijn ervaringen in dat eerste jaar.

Grappig genoeg begon het experiment vorig jaar op precies dezelfde plek waar ik nu óók verbleef op 1 mei: in een eeuwenoude boerderij op een berghelling in Frankrijk. Net als toen zagen we in een paar dagen tijd alle vier de seizoenen voorbij komen, zodat we tijdens onze vakantie konden mountainbiken in de sneeuw én buiten lezen in het zonnetje. De week leek daardoor wel twee keer zo lang te duren en maakte een onuitwisbare indruk die geheel losstaat van mijn experiment maar er wel een stempel op drukte.

Tijdens een van mijn fietstochten zag ik in het struikgewas een ree wegvluchten voor een blaffende hond. Tenminste, dat dacht ik in eerste instantie tot ik ontdekte dat het dier zélf dat geluid produceerde en waarschijnlijk alleen maar van mijn aanwezigheid geschrokken was. Even later remde ik net op tijd om te zien hoe iets verderop twee reeën doodgemoedereerd op het bospad aan overhangende boomtakken aan het knagen waren. Het waren de enige levende wezens die ik tijdens mijn tocht tegenkwam, want er waren nergens wandelaars of fietsers te bekennen (behalve de mensen met wie ik op pad was als ik er niet in mijn eentje op uittrok).

 De schoonheid van de natuur, de leegte en de stilte (het enige geluid was dat van smeltende sneeuw die van boomtakken schoof) vielen op geen enkele manier te rijmen met het dagelijks leven thuis en de al even dagelijkse drukte. Dat contrast is zo groot en ook zo onverdraaglijk, dat ik er eigenlijk alleen maar vrede mee kan hebben doordat ik tegenwoordig na mijn vakantie niet meer aan hoef te sluiten in de file maar in plaats daarvan op de fiets kan stappen naar de film (of me gewoon nog eens lekker om kan draaien in bed omdat het miezert).

Een basisinkomen maakt je leven dus meteen al een stuk draaglijker, omdat je niet meer hoeft te doen wat je wordt opgedragen en je in principe elke dag lekker zou kunnen gaan fietsen (met als extra bonus dat het op doordeweekse dagen overal een stuk rustiger is). Je kunt ook zeggen dat de vakantie na de vakantie gewoon doorgaat, zodat je niet met een knoop in je maag aan de thuisreis begint maar er thuis gewoon nog een paar vrije dagen aan vastknoopt.

Van helemaal niksdoen (of het nieuwe nietsdoen) is echter geen sprake, want mijn nieuwe boek moet binnenkort richting uitgever en de puntjes moeten nog op de "i" worden gezet. Pas nu die eerste twaalf maanden écht voorbij zijn , kan ik namelijk vertellen hoe dat eerste jaar is bevallen, wat er allemaal in mijn leven is veranderd en wat ik de komende 48 maanden allemaal nog van plan ben. Dat verklap ik natuurlijk niet op deze plek, maar ik kan alvast wel zeggen dat een basisinkomen een hele verrijking is.

In dat kader is het wel een tikje wrang dat het experiment dat op 1 mei in Utrecht van start zou gaan met een soort regelarme bijstand is uitgesteld omdat de overheid dwarsligt en weigert de regels te versoepelen. Ook Terneuzen gooide om die reden eerder al de handdoek in de ring, terwijl dit soort bescheiden proeven slechts heel in de verte iets te maken hebben met het idee van een gegarandeerd en onvoorwaardelijk basisinkomen. Doel blijft in alle gevallen om mensen zo snel mogelijk weer aan het het werk te krijgen, terwijl ik alleen maar wil kijken of het werkt.