Word je automatisch gelukkig van aflossen?

Toen ik een paar maanden geleden een lezing gaf en vooraf nog snel even een bezoek bracht aan het toilet, hoorde ik door de wc-deur heen twee mannen met elkaar praten over wat ik zo dadelijk allemaal zou gaan vertellen. Een beetje lacherig merkte de één op dat het zou gaan over het feit dat "je gelukkig wordt van aflossen". De ander reageerde daar om begrijpelijke redenen nogal nuchter op, want zo simpel en rechtlijnig is dat verband natuurlijk niet. Het versneld aflossen van je hypotheek is geen wondermiddel, geen panklare oplossing voor al je problemen en zorgen. Toch moet je er rekening mee houden dat ook je humeur verandert zodra je besluit iets aan je hypotheek te gaan doen.

Grootste probleem bij het beantwoorden van de vraag of je gelukkig wordt van aflossen, is de definitie die je hanteert van "geluk". Is dat een kortstondige, euforische sensatie of heb je het juist over een constant gevoel van tevredenheid? Ben je gelukkig als elke dag voor herhaling vatbaar is (en als je in je nieuwe boek schrijft dat je op deze manier nog wel 100 jaar 55 zou willen blijven) of  moet je jezelf voortdurend blijven voeden met nieuwe indrukken en ervaringen? Iedereen die het woord geluk gebruikt, bedoelt er iets anders mee en iedereen wordt ook weer van heel andere dingen vrolijk en blij.

Toen iemand mij bij mijn laatste lezing rechtstreeks die vraag stelde, antwoordde ik dat ik mezelf inderdaad gelukkiger voelde. Ik ga geen enkele vraag uit de weg en probeer er altijd zo eerlijk en volledig mogelijk op te antwoorden. Maar tegelijk vraagt dit antwoord om een toelichting, want wat bedoel ik er precies mee? En waarom kijk ik dan vaak zo ernstig op foto's als ik nu inderdaad zo'n vreselijk leuk leven leid? Wat tel je allemaal bij elkaar op als je op je leven een rapportcijfer moet plakken en wat is daarbij je referentiekader? Vergelijk je je eigen leven met dat van andere mensen in je omgeving of met mensen aan het andere eind van de wereld?

Voor een deel is die vraag simpel te beantwoorden. Zo was ik afgelopen vrijdag heel gelukkig, omdat ik op zomaar een doordeweekse dag naar de bioscoop ben geweest én naar het eerste optreden van de hardrockband Lovell's Blade. Mensen die zich afvragen of ik nog wel toe kom aan "leuke dingen" sinds ik ben gaan aflossen, zien daarmee meteen hun vraag beantwoord. De komende tijd hoop ik elke week minstens twee keer naar de bioscoop te gaan en liefst ook één keer naar het theater of een concert. Daar kan best eens wat tussen komen, maar het is de bedoeling om zo vaak mogelijk een film te zien en een band te zien spelen.

Wat me diezelfde vrijdag extra gelukkig maakte (of misschien wel écht gelukkig) was die enorme stilstaande file op de A16 voor de Van Brienenoordbrug. Het regende een beetje, dus ik was bij thuiskomst doornat, maar toch vond ik dat honderd keer minder erg dan kurkdroog in een auto zitten tijdens een verkeersinfarct. Dat heeft niets met leedvermaak te maken (want ik voel alleen maar medelijden met al die automobilisten), maar alles met mijn voorgeschiedenis. Toen ik nog in loondienst was, heb ik zo veel kilometers gemaakt en zoveel verkeersopstoppingen meegemaakt, dat ik elk bioscoopbezoek beschouw als een soort schadeloosstelling.

Ik word dus gelukkig van elke file waar ik niet in sta, elke kilometer die ik niet meer rijd op de snelweg, elke vergadering die ik niet meer hoef bij te wonen en elke deadline die ik niet hoef te halen. Ik word ook gelukkig van elke nacht waarin ik heerlijk doorslaap en om half acht uitgerust wakker word zonder dat ik de wekker hoef te zetten. Ik ben gelukkig omdat mijn huidige leven zo'n heerlijk contrast vormt met het hectische bestaan dat eraan vooraf is gegaan. Ik prijs me gelukkig en besef ook steeds meer dat je van geluk mag spreken als je niks noemenswaardig mankeert op je 56ste. Maar geluk is ook je eerste kop koffie van de dag of een langspeelplaat met daarop het laatste concert van Joe Strummer.

Als al dat aflossen me iets heeft gebracht, dan is het keuzevrijheid. Aflossen lijkt een louter administratieve handeling, maar in werkelijkheid is het een spoedcursus autonomie. Je geeft richting aan je leven en je geeft jezelf het gevoel - of in elk geval de illusie - dat je zelf de richting bepaalt waarin het verhaal verder gaat. Met een hypotheekvrij huis verandert je leven niet opeens in één langgerekt La La Land, maar het geeft je wel de kans om keuzes te maken, knopen door te hakken en gas terug te nemen.