Waarom kijk ik zélf eigenlijk niet #aflossingsblij?

Een week geleden ging een campagne van start die bedoeld is om mensen met een aflossingsvrije hypotheek wakker te schudden. Veel consumenten reageren niet op e-mails van de bank of gooien post ongeopend in de papierbak, dus wellicht slaan ze wél aan op een vrolijke commercial vol mensen met blije gezichten. Je moet je verhaal immers een beetje ongedwongen brengen, ook al is de bijbehorende boodschap soms helemaal niet zo grappig en leuk. Grote vraag is dus waarom dat spotje mij niet aanzette tot een ongedwongen rondedansje door de woonkamer.

Toen ik de commercial op maandagmorgen voor het eerst zag - stomtoevallig want mijn oudste zoon had de tv even aangezet terwijl ik de krant zat te lezen en hij zijn ontbijt naar binnen werkte - viel ik van verbazing van de tweezitsbank. Ik wist dat de banken zaten te broeden op de vraag hoe ze alle mensen met een aflossingsvrije hypotheek het beste konden benaderen, maar deze insteek was in meerdere opzichten een verrassing. Het was ook een totaal surrealistische ervaring, alsof ik opeens in een soort timeloop terecht was gekomen waarin alles compleet op zijn kop stond.

Op de eerste editie van mijn boek Hypotheekvrij! werd expliciet verteld dat je hier eindelijk kon lezen 'wat banken je niet vertellen'. Het is dan op z'n minst een tikje ironisch als diezelfde banken zes jaar later wél met die boodschap over de brug komen. Je kunt deze campagne dus beschouwen als mosterd na de maaltijd of als bakzeil halen, maar meer nog is het een boetedoening voor het bedenken van het misleidende woord 'aflossingsvrij'. Ik vrees dat er nog steeds mensen zijn die oprecht denken dat je een dergelijke hypotheek niet hoeft af te lossen, terwijl het juist gaat om een lening waarbij je alle vrijheid hebt om in je eigen tempo af te lossen.

Verder dan dat wil ik niet gaan, want ik ben het volstrekt oneens met huiseigenaren die beweren dat banken deze hypotheekvorm hebben opgedrongen. Ik moest erg lachen om dat filmpje van Pieter Derks, maar inhoudelijk rammelt het een beetje. Het is uitgesproken jammer dat hij precies tien jaar geleden een huis heeft gekocht (want vlak voor de kredietcrisis en de bijbehorende daling van de prijzen, maar je kunt moeilijk volhouden dat de bank hem die hypotheek heeft aangesmeerd of in de maag heeft gesplitst. Als huizenkopers in die hoogtijdagen van de huizenmarkt een adviseur troffen die tot behoedzaamheid maande en hen wees op de risico's, zochten ze gewoon een andere tussenpersoon die wél bereid was hen het maximale bedrag te lenen.

De aflossingsvrije hypotheek kwam banken goed uit (omdat ze geld konden blijven uitlenen ondanks de hoge huizenprijzen), maar burgers profiteerden er net zo goed van omdat hun droomhuis op deze manier binnen bereik bleef. Je kunt deze hypotheekvorm ook heel goed benutten door de eerste paar jaar helemaal niks af te lossen en daarna - als je inkomen is gestegen - alsnog te beginnen met extra stortingen. Je kunt echter moeilijk volhouden dat je als consument in 2008 totaal niet wist waar je je handtekening precies onder zette als je bedenkt dat ik in datzelfde jaar uit mezelf ben begonnen met aflossen.

Het meest bevreemdende aspect van deze hele campagne is echter de slogan 'aflossingsblij'. Die term kwam me zo bekend dat ik mijn eigen boeken er nog eens heb bij gepakt om te zien of (beter gezegd: wanneer) ik die woordspeling zelf al eens had gebruikt. Dat bleek niet in Hypotheekvrij! te zijn, maar wel in Het nieuwe nietsdoen dat twee jaar later verscheen en dat zich zou ontpoppen tot mijn bestverkochte boek. Vier jaar voordat het duurbetaald reclamebureau van de banken de domeinnaam www.aflossingsblij.nl lanceerde, had ik hem dus al in een boek opgenomen. Iemand anders maakte me er zelfs nog op attent dat ik mijn lezers op 1 januari al eens 'een aflossingsblij 2016' had toegewenst.

Los van het feit dat deze campagne dus niet bepaald de originaliteitsprijs verdient, vraag ik me af waar al die vrolijke gezichten en blije danspasjes precies naar verwijzen. Natuurlijk kan het een hele opluchting zijn als je ontdekt dat je je geen zorgen hoeft te maken en dat er in jouw specifieke geval geen noodzaak is om ook maar één cent extra af te lossen omdat je hypotheekakte geen einddatum kent en je de maandlasten makkelijk kunt ophoesten. Tegelijk denk ik dat je pas echt aflossingsblij bent - en ook gewoon erg blij - wanneer je net de allerlaatste extra storting hebt gedaan en je midden in de zomer een vreugdevuur ontsteekt in je hypotheekvrije achtertuin.