Natuurlijk moet je niet klakkeloos alles aflossen

Ruim een week geleden was ik te gast in het programma Dagwacht op NPO1. Dat is op zich niet zo bijzonder want ik ben wel vaker op de radio te horen geweest, maar deze uitzending was om twéé redenen heel speciaal. Om te beginnen was ik twee uur lang te gast, terwijl je normaal gesproken al blij mag zijn met zes minuten zendtijd. Verder vond de uitzending plaats op een onmogelijk tijdstip: tussen 4 en 6 uur in de ochtend. Toch bleken achteraf veel meer mensen het te hebben gehoord dan ik van tevoren gedacht had, want de dagen erop werd ik voortdurend aangesproken. Er was zelfs een kritische luisteraar de vond dat ik niet zomaar op de radio had mogen zeggen dat je na de eerstvolgende beurscrash bankaandelen moet inslaan.

Ik was uitgenodigd omdat het thema van deze maand "geld" was en bevond me in het gezelschap van besparingsdeskundige Marieke Henselmans. Grappig genoeg tekent zij voor het éérste citaat uit mijn boek Hypotheekvrij! dus ik wist vooraf al dat we redelijk op één lijn zitten. Terugluisterend vond ik dat we klonken als een soort ongehuwd vrekkenechtpaar en soms zelfs als een komisch duo. Niet alleen praat je iets losser dan gewoonlijk als het midden in de nacht is, er mag af en toen ook best gelachen worden als het om zoiets serieus als geld gaat. Vandaar dat ik opmerkte dat mijn familie na mijn dood natuurlijk geen doodskist hoeft te kopen van 2000 euro als ik bij leven op een tweedehands racefiets rijd van 150 euro.

Het was grappig om twee uur lang in de uitzending te zijn, waardoor het wel een radio-aflevering leek van het programma Zomergasten. Omdat het radio was (en ondanks het feit dat het midden in de nacht was) zat ik in mijn korte broek achter de microfoon, want het was die week tropisch warm en het koelde 's nachts ook niet verder af dan naar een graad of 20. Wel had ik even zitten puzzelen hoe ik het zou aanpakken qua bioritme, want om op tijd in de studio te zijn zou ik de wekker al om kwart over twee moeten zetten. Dus besloot ik de dag ervoor al om 5 uur op te staan en 's avonds om 9 uur weer naar bed te gaan.

Dat werkte wonderwel, want ik dommelde al om half tien weg zodat ik op het moment dat de wekker ging (of eigenlijk wekkers, want ik had er voor alle zekerheid drie gezet) bijna vijf uur had geslapen. De presentator had er juist voor gekozen om wakker te blijven, zodat het voor hem nog steeds woensdag was terwijl het voor ons allang donderdag was. Ondanks het tijdstip kwam ik voor mijn gevoel redelijk goed uit mijn woorden, zeker nadat ik een paar koppen koffie had gedronken. Ondertussen passeerden allerlei thema's de revue, waaronder pensioenen, hypotheken en goedkope budgetbegrafenissen (niet per se mijn lievelingsonderwerp, maar daar gaat het nieuwste boek van Marieke Henselmans over dat in september verschijnt).

De dagen erna bleek dat veel meer mensen de uitzending hadden gehoord dan ik vooraf gedacht had. In de bibliotheek werd ik spontaan aangesproken door een medewerkster die altijd de radio aanzet als ze niet kan slapen en midden in de nacht wakker word. Stomtoevallig had ze nét dat fragment gehoord, waarin ik vertelde dat je met een bibliotheekabonnement gratis alle boeken kunt lenen die je maar wilt lezen en je dus nooit hoeft te vervelen. Mijn boekhandelaar had een staartje meegepikt van de uitzending omdat hij altijd om half zes opstaat en dan meteen de radio aanzet (of misschien heeft hij zelfs wel een wekkerradio, dat kan natuurlijk ook).

Twee dagen na de uitzending werd ik zelfs op mijn vingers getikt door een kritische luisteraar die vond dat ik niet zomaar had mogen adviseren om na de eerstvolgende beurscrash aandelen in te slaan van banken en verzekeraars. Mocht er een herhaling komen van 2008, dan zullen de banken volgens hem namelijk niet gered worden met gemeenschapsgeld maar met ons eigen geld. In technische zin: er volgt dan geen bail-out, maar een bail-in,vergelijkbaar met wat er in 2013 op Cyprus is gebeurd. Dan kan het zomaar gebeuren dat iedereen met meer dan 100.000 euro op de bank de rest van zijn geld mag inleveren en kun je zelfs uitsluiten dat er banken omvallen die voorheen met staatssteun zouden zijn gered.

Mijn verweer was dat ik alleen maar had gezegd dat mijn jongste zoon (die wel eens belangstelling had getoond voor aandelen) na de volgende crash aandelen van banken mag kopen. Dat mag hij doen op mijn advies en mijn verantwoordelijkheid. Zelfs als hij daar ál zijn spaargeld insteekt, gaat het om een bedrag dat te overzien is (en dat ik hem ook kan terugbetalen als hij zijn lesje heeft geleerd en ik er helemaal naast blijk te zitten). Ik heb nadrukkelijk niet gezegd, en wil zeker ook niet niet gezegd hebben, dat iedereen straks als een blind paard zijn mandje vol moet laden met aandelen ING en Aegon als de bubbel is gebarsten. Dat kan achteraf best een goed advies zijn, maar je moet het wel in de context zien van het gesprek.

Zo weet iedereen dat ik een voorstander ben van "aflossen", maar dat wil niet zeggen dat je dat onder alle omstandigheden moet doen en ook niet zonder nadenken. Ik kan zo verschillende voorbeelden uit mijn  mouw schudden waarbij versneld aflossen helemaal niet noodzakelijk is en extra aflossen zelfs helemaal geen goed idee. Financieel advies is maatwerk en afhankelijk van leeftijd, hypotheekvorm, toekomstverwachting én toekomstplannen. Je kunt daar wel een paar algemene leefregels uit destilleren (zoals het feit dat een hypotheekvrij huis een mooie aanvulling is op je pensioen en kopen op de lange duur altijd voordeliger is dan huren), maar het is zeker niet zo dat iedereen altijd alles moet aflossen en zéker niet alleen omdat om je heen iedereen dat doet of omdat ik het zeg.