Hoe krijg je al die mensen alsnog aan het aflossen?

Gisteren viel in De Volkskrant te lezen op welke manier banken en verzekeraars hun klanten met een aflossingsvrije hypotheek benaderen om te voorkomen dat deze later in de problemen komen. Er zijn namelijk nog steeds veel mensen die denken dat ze na dertig jaar 'vanzelf' van die hypotheek af zijn, die niet weten dat de hypotheekrente in hun situatie na 2031 niet meer aftrekbaar is of die niet hebben nagedacht over de vraag of hun pensioeninkomen straks hoog genoeg is om de woning opnieuw te financieren of de bruto hypotheeklasten te dragen. Banken halen daarbij van alles uit de kast, van waardebonnen tot persoonlijke sms'jes en geven bergen geld uit aan de vraag hoe ze mensen wakker kunnen schudden. De grap is echter dat dat nooit meer hoeft te kosten dan 9 euro 95 per klant.

Het zal niemand verbazen dat het lezen van een dergelijk bericht voor mij een bijna surrealistische ervaring is. Zelf zijn wij precies tien jaar geleden al begonnen met het versneld aflossen van het aflossingsvrije deel van onze hypotheek, op een moment dat niemand het nog over 'aflossen' had en de kans groot was geweest dat mijn financiële adviseur het nadrukkelijk had afgeraden. Je kunt ook zeggen dat ik het heb gedaan tegen het advies van de bank in en op - achteraf gezien - het meest geschikte moment: toen ik de vijftig nog niet had bereikt en ik nog beschikte over voldoende inkomsten om extra af te lossen. In die zin komt deze campagne voor veel huishoudens dus een decennium te laat.

Het geeft te denken dat banken - die veel meer zouden moeten weten over de financiële kwetsbaarheid van huishoudens dan een journalist met een universitair diploma politicologie - nu pas deze stap zetten. Je kunt ook zeggen dat het helemaal niet erg is dat er in het verleden zoveel aflossingsvrije hypotheken zijn verkocht (juist omdat ze vaak tamelijk eenvoudig tussendoor af te lossen zijn) maar dat het een regelrechte ramp is dat het in de bijbehorende gesprekken met de klant zelden over aflossen ging. Zelf had ik, toen ik mijn handtekening zette onder de hypotheekakte, geen benul wat er precies in te lezen viel over de einddatum van mijn hypotheek. Daarnaast had ik geen tel nagedacht over de vraag hoe en wanneer ik dat allemaal van plan was te gaan aflossen, tot ik in 2008 eens goed in de papieren dook.

De daaruit voortvloeiende 'afloswoede' resulteerde vier jaar later in het boek Hypotheekvrij! dat precies op het juiste moment verscheen. Het is nu nauwelijks nog voor te stellen, maar zes jaar geleden moest je op verjaardagen nog aan iedereen uitleggen waarom het verstandig was om versneld te gaan aflossen. Dat hoeft helemaal niet in het adembenemende tempo waarin wij dat hebben gedaan, al had ik daar persoonlijk heel goede redenen voor en heb ik er ook nooit spijt van gehad. Het betekent overigens niet dat het voor iedereen nuttig of noodzakelijk is om als een gek te gaan aflossen, want het is en blijft maatwerk. Tegelijk blijft het een feit dat je jezelf een enorm groot plezier doet met een hypotheekvrij huis op je AOW-datum.

Toevallig werd ik eerder deze week aangesproken door een mevrouw bij de kassa van de supermarkt met de vraag of ik soms 'die meneer was van die hypotheekboeken'. Ze bleek twee van de zes delen te hebben gelezen en inmiddels al drie jaar fanatiek aan het aflossen te zijn. Het was een kort gesprek omdat ik al druk doende was mijn spullen op de loopband te leggen, maar ze bedankte me hartelijk voor de inspiratie. Toen ik het boek schreef, heb ik me geen tel gerealiseerd dat tienduizenden mensen door mijn toedoen als een gek zouden gaan aflossen, maar inmiddels waarschuw ik iedereen die het wil gaan lezen dat er daarna geen weg meer terug is. Ik mag graag grappen dat ik mensen met dit boek meer slapeloze nachten heb bezorgd dan met mijn thrillers, maar het is geen grap dat iedereen gaat aflossen zodra hij Hypotheekvrij! uit heeft.

Grappig genoeg stond op de aller-, allereerste editie van het boek de streamer 'wat banken je niet vertellen'. Die is later gesneuveld om aan te geven dat er nu een geheel geactualiseerde voordeeleditie in de winkel ligt die minder dan een tientje kost, maar het is meer dan ironisch dat banken anno 2018 juist verwoede pogingen doen om naar hun klanten toe te communiceren dat ze op z'n minst even aandachtig naar hun aflossingsvrije hypotheek moeten kijken. Natuurlijk is er sprake van eigenbelang als ik zeg dat ze veel beter al hun klanten een exemplaar van mijn boek zouden kunnen sturen, maar het zou waarschijnlijk meer helpen dan al die peperdure onderzoeken, goedbedoelde sms'jes en persoonlijke e-mails bij elkaar.

Tegelijk komt dit publiciteitsoffensief voor veel huishoudens waarschijnlijk te laat. Ik ben versneld gaan aflossen toen ik 47 was, op een moment dat ik nog een vaste baan had en in de gelukkige omstandigheid verkeerde dat ik driftig kon gaan sparen. Nu ben ik een 55-plusser met veel minder inkomen en zou ik eerlijk gezegd niet goed weten waar ik elke jaar tussen de 15.000 en 20.000 euro vandaan zou moeten halen om extra af te lossen. Dat verklaart misschien ook waarom veel huishoudens net doen of ze al die berichten van de bank niet onder ogen hebben gekregen. Als je met je nek in een strop zit kun je soms maar beter je kop in het zand steken en net doen of je neus bloedt tot de deurwaarder op de deur klopt.