Over de achtergestelde positie van vrouwen in actiefilms

Voordat de film Atomic Blonde in roulatie ging, kreeg hoofdrolspeelster Charlize Theron ruimschoots de kans om te mopperen op het feit dat er maar zo weinig vrouwen te zien zijn in actiefilms. Geen enkele journalist sprak haar tegen, hoewel ik dit jaar al zó verschrikkelijk veel films heb gezien met krachtige vrouwen in de hoofdrol dat ik best durf te stellen dat vrouwen interessantere personages zijn. Om die reden is het tromgeroffel van Theron net zo gedateerd en achterhaald als het gedoe met Russische geheime agenten in deze film en dient haar betoog vooral om te verhullen dat alle hoogtepunten feitelijk al te zien waren in de trailer. Wil je daarentegen een écht feministische film zien, dan kun je veel beter naar het Braziliaanse drama Aquarius gaan kijken.

Als man mag je tegenwoordig niks meer zeggen over dit onderwerp (en kún je ook maar beter je mond houden om niet de halve wereldbevolking tegen je in het harnas te jagen), net zoals je je als witte vijftiger ook niet meer schijnt te mogen bemoeien met kwestie die betrekking hebben op racisme en slavernij. Van dat soort regeltjes trek ik me echter niks aan, want ik beschrijf slechts wat ik zie en wat me daarbij opvalt. Zo vond ik het gehamer op vrouwenemancipatie in relatie tot Atomic Blonde persoonlijk een beetje vermoeiend, nadat ik net al hele debatten had zitten lezen over de vraag of Wonder Woman wel of niet een feministische film is.

Wat dat betreft zit ik meer op één lijn met die ene regisseur waarvan ik even de naam kwijt ben, die opmerkte dat er maar twee soorten films zijn: goede en slechte. Bovendien heb ik dit jaar al méér actiefilms gezien met vrouwen in de hoofdrol dan omgekeerd, zodat ik me begin af te vragen of het niet allang een achterhaalde discussie is. Zelfs Dr. Who schijnt binnenkort door een vrouw gespeeld te gaan worden, dus je kunt dit nauwelijks nog een probleem noemen of zelfs maar een actueel onderwerp.

Waarom wordt er dan toch steeds maar op gehamerd? Voor een deel is het natuurlijk een egotrip: door te hameren op het feministische aspect van deze film, maakt Charlize Theron haar rol in de meest letterlijke zin veel belangrijker dan hij is. Bovendien dient hij deels om te verhullen dat het niet meer is dan een vermakelijke popcornfilm die na het zien van de trailer alleen maar kan tegenvallen (of er in elk geval nog maar weinig aan toevoegt). Los daarvan onderstreept Atomic Blonde onbedoeld dat er nooit een einde zal komen aan de vrouwenemancipatie zoals zij die nastreeft, omdat het tamelijk onwaarschijnlijk is dat een frêle poppetje als Theron in haar eentje in staat is om getrainde Russische krachtpatsers van 125 kilo te vloeren.

Bij Ghost in the Shell was dat geen probleem, omdat je wist dat je naar een vrouwelijke róbot zat te kijken, maar nu betrapte ik me er toch een beetje op dat ik eerst naar de dunne beentjes keek van deze actrice en vervolgens naar de dodelijke trappen die ze daarmee zogenaamd uitdeelde. Vanwege het overduidelijke verschil in fysieke kracht blijft dat toch een beetje wringen, net zoals je in Hollywood niet veel kans maakt met een script waarin je een vrouwelijke wielrenner de reguliere Tour de France laat winnen. Al schijn ik me daarmee op glad ijs te begeven, want als je tegen een vrouw zegt dat ze om 3 uur 's nachts niet moederziel alleen over straat moet gaan lopen heet dat niet langer oprecht bezorgd maar 'misogynist'.

Tenminste, dat begreep ik uit de film The Big Sick, hoewel die opmerking ook ironisch bedoeld kan zijn. Hij wordt alom geprezen en hier en daar zelfs de beste romantische komedie van 2017 genoemd, maar mij kostte het grote moeite om in het verhaal te komen. Dat heeft een paar redenen: als je 56 bent, kun je je nog maar moeilijk identificeren met twintigers die aan het daten zijn, want zelfs voor Friends was ik destijds al minstens tien jaar te oud. Bij deze film had ik dus meer met de (schoon)ouders van dit kersverse stel dan met de tortelduifjes zelf..

Verder vond ik hem veel minder grappig en scherp dan hij had kunnen zijn en veel minder arthouse dan aangekondigd. Los daarvan is acteur Kumal Nanjiani véél te oud - want 39 - om iemand te spelen die op een studentenkamer woont en nog moet worden uitgehuwelijkt. Ik weet best dat hij in deze film zichzelf speelt, maar ik blijf het lastig vinden om te kijken naar iemand van bijna 40 die iemand speelt van 25. Bovendien wordt volstrekt niet duidelijk, laat staan aannemelijk, waarom hij nou precies de voorkeur geeft aan Zoe Kazan boven al die beeldschone Pakistaanse meisjes waaraan zijn ouders hem proberen te koppelen.

The Big Sick gaat over interraciale kwesties, familie-eer en cultuurverschillen, maar het is óók een beetje een feministische film en een tijdsbeeld. Ik weet niet of alle jonge mannen in New York zo zijn als Kumal Nanjiani, maar ik vond hem zó'n ontzettende softie dat ik halverwege de film wel wilde uitschreeuwen of hij niet even met krokodillen kon gaan worstelen of zo. Het kan met zijn Pakistaanse achtergrond te maken hebben of met het hierboven al aangestipte generatieverschil, maar het kost me persoonlijk veel meer moeite om twee uur lang naar zo'n sul van een man te kijken dan naar een schietende en schoppende vrouw.

Wie een echt feministische film wil zien (lees: wie een echt goede film wil zien), kan beter naar het Braziliaanse, 2,5 uur durende Aquarius gaan kijken. Als Charlize Theron zich in Atomic Blonde uitkleedt voor de spiegel, worden haar borsten discreet buiten beeld gehouden. Dat laat zien dat het ontblote bovenlijf van een vrouw altijd een andere impact zal blijven houden dan dat van een man, hoeveel decennia van feminisme er vanaf nu ook nog zullen volgen. Iets heel anders gebeurt er - spoiler alert! - als de 66-jarige actrice Sonia Braga haar jurk uittrekt en daarbij zonder waarschuwing vooraf haar geamputeerde rechterborst aan de kijker laat zien.

Dat maakt van Aquarius een authentieke kijkervaring, ook al omdat Braga een vrouw speelt van haar eigen leeftijd. Vaak zie je dat personages van 90 worden uitgebeeld door kwieke zeventigers, maar zij smokkelt er nog geen maand bij. Ze heeft een eigen mening en een eigen wil, draagt haar zwartgeverfde haar op haar leeftijd nog gewoon lang en schaamt zich er niet voor als haar hartstocht zoveel jaar na de dood van haar man weer oplaait. We zien haar tongzoenen met een man van haar eigen leeftijd en we voelen de schaamte, de teleurstelling en de vernedering als hij haar even later afwijst vanwege haar borstprothese.

Hiermee vergeleken is het feministische tromgeroffel van Charlize Theron niet alleen overbodig, maar ook een beetje goedkoop en gratuit. Hier wordt, zonder heisa en zonder ophef, een vrouw van vlees en bloed op leeftijd getoond die niet met zich laat sollen, die voor zichzelf opkomt en balanceert op het slappe koord tussen technologische vooruitgang en fysieke achteruitgang. Wonder Woman was geen feministisch statement, maar gewoon een best wel vermakelijke superheldenfilm met een vrouw in de hoofdrol. Aquarius snijdt oneindig veel meer facetten aan van het vrouwzijn, maar gaat uiteindelijk gewoon over waardig ouder worden en een goed mens zijn.