Zoeken

vrijdag 20 januari 2017

Het echte experiment met een basisinkomen loopt dus in Polen

De laatste tijd word ik bestookt met berichten over het Finse experiment met een basisinkomen dat begin dit jaar van start is gegaan. Hoewel ik dat natuurlijk met interesse volg, blijkt Polen stiekem al iets soortgelijks te hebben opgezet onder een andere naam en met een ander doel. De verhoging van de kinderbijslag tot de hoogte van een bescheiden basisinkomen heeft daar precies dezelfde gevolgen als tegenstanders vrezen en voorstanders altijd ontkennen. Bedoeld als prikkel om meer kinderen te baren, blijkt het vooral effect te hebben als "aanrechtsubsidie"en "bonus voor thuiszitters".


Zelf had ik de link met een basisinkomen al gelegd nadat ik alleen de kop boven het artikel had gezien. Als je de hoogte van de kinderbijslag zó ver optrekt dat het bedrag in de buurt komt van een salaris voor een slechtbetaalde baan, moet je niet raar staan te kijken als mensen hun ontslag indienen om zelf voor de kinderen te zorgen. Waarom zou je je dagen vullen met vakken vullen als je ook straffeloos en stressloos thuis kunt blijven? De verslaggeefster legt de link met een basisinkomen zelf ook door te schrijven dat dit Poolse experiment er "verdacht veel op lijkt".

Een basisinkomen staat of valt met twee factoren. Belangrijkste aspect is de betaalbaarheid, en dat staat weer in verband met de vraag of mensen wel genoeg betaald werk blijven doen als ze maandelijks een vast bedrag op hun rekening gestort krijgen. Hoewel je een dergelijk systeem op heel veel verschillende manieren kunt financieren, is het van belang dat de belastinginkomsten op peil blijven. In mijn nieuwe boek ga ik daar uitgebreid op in en zal ik ook laten zien hoeveel belasting ik betaalde toen ik nog fulltime in loondienst was in vergelijking met nu.


Voorstanders van een basisinkomen zijn daar over het algemeen zeer optimistisch over. Dat hoort natuurlijk bij het utopische en idealistische karakter van een dergelijk systeem, maar kan best botsen met de praktijk. Wanneer je een basisinkomen invoert op het moment dat robots écht al ons werk hebben overgenomen, doet het er niet meer toe of mensen wel of niet gaan werken want dan zijn er toch geen banen meer over. Zover zijn we echter nog lang niet (en zover komt het misschien ook wel helemaal nooit), dus voorlopig blijft het een interessante vraag wat mensen daadwerkelijk gaan doen als ze elke maand gratis geld op hun rekening gestort krijgen.

Wat mijn ideeën daarover zijn, houd ik nog even voor me, maar het Poolse experiment belooft niet veel goeds. Natuurlijk kun je wijzen op het feit dat Polen een heel ander land is en dat het vooral vrouwen zijn op het conservatieve platteland die liever thuiszitten met drie kinderen dan carrière te maken met behulp van kinderopvang, maar feit is dat de regeling onder zijn eigen succes dreigt te bezwijken. Je kunt dus als overheid het krijgen van kinderen proberen aan te moedigen met een vette premie, terwijl je in werkelijkheid vooral overheidstekorten creëert, krapte op de arbeidsmarkt veroorzaakt en de emancipatie een halve eeuw terugdraait.


Vraag is dus was je precies moet met alle boekenwijsheid over dit onderwerp en met al die piepkleine plaatselijke pilots met regelarme bijstand. Het is goed dat er wordt nagedacht en gediscussieerd over een basisinkomen, maar je kunt niet uitsluiten dat een dergelijk systeem in de praktijk averechts werkt, allerlei onverwachte gevolgen heeft of zichzelf in de staart bijt. Zo denk je wellicht dat je armoede aan het bestrijden bent, maar voer je in werkelijkheid een soort verkapte aanrechtsubsidie in. Dat heeft natuurlijk óók (of misschien wel juist) met keuzevrijheid te maken, maar dat is wellicht niet het soort keuzevrijheid waar voorstanders van een onvoorwaardelijk universeel basisinkomen het nu over hebben.

8 opmerkingen:

  1. Vraag in dit geval is, als een van beide ouders thuis blijft, is het beter voor het gezelschap of niet? Ze betalen geen belastingen en krijgen geld voor, maar zijn de kinderen dus beter opgevoed, minder ziek, gelukkiger etc...? (Voor info, ik en mijn vrouw werken voltijds).

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Volgens mij is dat er te weinig kinderen geboren worden zoals veel zaken nu geregeld zijn rondom pensioen etc. Dus een goede subsidie om voor wat extra kinderen te zorgen

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Ik kan me voorstellen dat het een tijdelijk effect is van een soort basisinkomen. Lekker even niks doen en geen stomme baas die zegt wat je moet doen.
    Maar na verloop van tijd zullen de wensen het inkomen wel weer overschrijden, en zullen ook deze mensen op zoek gaan naar een baan voor extra inkomen.
    Of mensen kiezen juist voor verder investeren in wat ze leuk vinden om te doen, en gaan dat tzt verder ontplooien. Waardoor er weer meer zelfstandigen komen, of er weer meer opleidingen gevolgd gaan worden.
    Uiteindelijk houden de meeste mensen niet van stilzitten, en wil iedereen iets bijdragen/verder groeien.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Er is helemaal niets mis mee als vrouwen zelf voor hun kinderen zorgen i.p.v. allerlei kunstgrepen in het leven roepen omdat vooral toch maar niet te doen. In de jaren 70 was het in ons dorp heel normaal om zelf je kinderen op te voeden. Ik had toen contacten met vrouwen in de DDR die principieel hun kinderen zelf wilden opvoeden maar eigenlijk mocht/kon dat niet volgens het systeem aldaar. Nu zie je dus de rollen omgedraaid, hier wordt je voor ouderwets en erger gehouden als je voltijds voor je kinderen zorgt en in Polen krijg je extra geld. Alhoewel dat waarschijnlijk niet op deze manier bedoeld is. Voor mij mogen vrouwen zich ontwikkelen en carrière maken maar laat nooit de kinderen de dupe zijn.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. @Gerhard: Je schrijft: "Hoewel je een dergelijk systeem op heel veel verschillende manieren kunt financieren, is het van belang dat de belastinginkomsten op peil blijven.". Dat impliceert imho een beetje dat de belasting die nu geïnd wordt wel een soort van ok is. Dat het niet erg is dat je gestraft wordt als je werkt. Dat het niet erg is dat er 60+% van je inkomen bij de overheid terecht komt. Dat het goed is als je niet zelf mag beslissen over wat er met je geld gebeurd. En het belangrijkste: dat er gedreigd wordt met geweld (niet betalen betekent immers dat er op een dag mensen met wapens op je stoep staan die desnoods dodelijk geweld op je toepassen als je je blijft verzetten). Als een basisinkomen wordt gefinancierd met belasting, ook al is dat net zoveel als er nu geïnd wordt, is dat nooit een geweldloos systeem. Iemand die daarvoor is, is pro geweld. Als je er echter een systeem van zou kunnen maken dat vrijwillig wordt gefinancierd zou ik zeggen... ga lekker je gang... Maar tot die tijd moeten we niet doen of het gewelddadige financieringssysteem dat belasting heet een goede zaak of acceptabel is.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Very nice post.really I apperciate your blog.Thanks for sharing.keep sharing more blogs.

    หีฟิต

    BeantwoordenVerwijderen