Heel origineel is die titel inmiddels niet meer, maar het beschrijft nog steeds het onbestemde gevoel dat me rond die periode - twee jaar voor de kredietcrisis - besloop. Ik knipte in december in de Volkskrant een column uit van Martin Bril waarin hij het heeft over 'soberheid' en waarin hij in feite de synopsis schreef van de serie waar ik in 2012 alsnog mee zou starten. Je kunt ook zeggen dat hij met zijn woorden een zaadje in mijn hoofd heeft geplant dat zes jaar later tot volle wasdom kwam.
In de column schrijft hij: 'Op het gevaar af als een dominee te klinken (helemaal niet erg trouwens in deze donkere dagen) zou ik willen oproepen meer waarde aan soberheid te hechten. Niet dat we op een houtje moeten gaan bijten, met z'n allen, maar we kunnen wel langer toe met wat we al hebben, en we zouden ook kunnen leven met een langzame economie en minder groei. Dat is beter voor het milieu, beter voor de kinderen, beter voor onze moraal. Er is gewoonweg te veel rotzooi in omloop, te veel bagger te koop. Daar moeten we ons tegen teweerstellen. Soberheid, dat is het antwoord.'
Dat is dus het gekke van geschiedschrijving: dat hij bekend staat als de bedenker van het woord 'rokjesdag' (ten onrechte, want hij heeft het alleen maar gepopulariseerd en het minder plat gemaakt), terwijl hij in feite een pionier was als pleitbezorger van een eenvoudiger leven met een hang naar consuminderen. Het kan ook geen kwaad je eens af te vragen hoe de wereld er nu voor zou staan als we zestien jaar geleden zijn boodschap ter harte hadden genomen, want sindsdien is veel kostbare tijd verspild en lijken we niet veel te hebben geleerd.
2006 is tevens het jaar waarin ik mijn lease-auto in moest leveren en in plaats daarvan koos voor een superzuinige Fiat Panda met een dieselmotor die het mogelijk maakte 1 op 30 te rijden. Doordat hij was uitgerust met een boordcomputer werd het al snel een sport om na elke tankbeurt te kijken of ik misschien nog iets zuiniger zou kunnen rijden. Ook leerde ik al snel dat er een verband bestond tussen rijgedrag en brandstofverbruik, want ook in een zuinige auto kun je heel onzuinig rijden als je het gaspedaal maar diep genoeg indrukt.
Op dezelfde manier kun je je erover verbazen dat ik nu opeens de hele tijd naar jazz luister, terwijl ik het in mijn boeken steeds maar heb over punkrock en heavy metal. Het lijkt dan bijna of ik zomaar impulsief een bepaalde kant opsla, terwijl het altijd een optelsom is en een kwestie van langzaam opschuiven en ergens naartoe groeien. Zo kwam de deur al op een kier te staan toen ik in de jaren 90 naar de jazzrap van Gang Starr en Guru luisterde, helemaal toen ik ook nog de cd 3D Lifestyles van Greg Osby ontdekte.
Via de jazzy lounge van De-Phazz, de knip-en-plak-jazz van Skalpel en blueszangers als Jimmy Witherspoon en Jimmy Rushing kom je dan vanzelf uit bij de echte jazz, net zoals je uiteindelijk een keer in Rome belandt als je maar lang genoeg naar het zuidoosten blijft rijden. Voor muziek geldt in die zin hetzelfde als voor aflossen: er is geen weg terug. Na een superzuinige Panda stap je nooit meer in een benzineslurper en wie eenmaal alles heeft afgelost is voortaan allergisch voor leningen en het akelige begrip 'overwaarde verzilveren'.
