Zoeken

dinsdag 6 september 2016

Kijk uit dat je geen krapitalist wordt...

Afgelopen zaterdag schreef Erica Verdegaal in haar column in het FD over wat zij de "eigenwoningparadox" noemt. In steeds meer huishoudens zit het vermogen namelijk muurvast in het afgeloste koophuis, terwijl je die overwaarde graag zou willen benutten voor een wereldreis of een camper. Nu aflossen min of meer verplicht is, zal dat probleem zich steeds vaker voordoen, al zou ik het zelf geen probleem willen noemen maar eerder een kwestie van slechte financiële planning.


Natuurlijk waren er meteen een paar mensen die na lezing van haar column de aflosgoeroe uit Ridderkerk op het matje riepen. Want wat moet je nou na al dat fanatieke aflossen met een hypotheekvrij huis waarin je geld "muurvast" zit? Een eigen woning die ook echt van jezelf is, telt in de statistieken weliswaar mee als vermogen, maar je kunt dus tegelijk steenrijk en straatarm zijn. Zelf heb ik al eens aangegeven dat je met een hypotheekvrij huis van een kwart miljoen nog geen moorkop bij de banketbakker kunt kopen.

Aflossen doe je dan ook niet om rijk te worden (of jezelf rijk te rekenen), maar vanwege de lage woonlasten en het lagere risico bij ontslag. Over iets meer dan drie jaar dalen onze woonlasten in één klap naar nul en hebben we maandelijks in één klap 500 euro meer te besteden. Je kunt ook zeggen dat dat we vanaf dat moment elke maand 500 euro minder nodig hebben en zelfs rond zouden kunnen komen met alleen AOW.


In mijn boeken heb ik het heel vaak over woongenot, over het afgeloste huis als een soort basisinkomen, over de vrijheid die een vrijstaand huis met vrij uitzicht biedt, maar slechts zelden over de overwaarde. Natuurlijk kan ik die makkelijk berekenen (namelijk door de WOZ-waarde te verminderen met het nog resterende stukje hypotheek), maar verder zegt het me niks. In zekere zin is die waarde volstrekt virtueel en strikt theoretisch zolang je niet van plan bent je huis te verkopen of de waarde op een andere manier te verzilveren.

Uit eigen ervaring kan ik je ook vertellen dat 60.000 euro spaargeld iets totaal anders is, en ook volstrekt anders aanvoelt, dan een overwaarde van 60.000 euro. Dat die twee totaal verschillende grootheden in sommige statistieken simpelweg bij elkaar opgeteld worden is dan ook misleidend en stompzinnig. In het ergste geval profiteren alleen je nabestaanden van die overwaarde, dus je moet terughoudend zijn om mensen die na dertig jaar alles braaf hebben afgelost "rijk" te noemen. Rijk ben je met een kwart miljoen op de bank, niet met een hypotheekvrij rijtjeshuis van 250.000 euro.


Verdegaal noemt mensen van wie al het vermogen in stenen zit "krapitalisten": je bezit een papieren vermogen, maar zit tegelijk krap bij kas en kunt die wereldreis verder wel vergeten. Wie mijn boek(en) aandachtig heeft gelezen, weet ook dat ik mensen niet aanspoor om als een blinde te gaan aflossen. Ergens schrijf ik zelfs dat je iets helemaal verkeerd heb gedaan, wanneer je aan het einde van de rit in een hypotheekvrij huis woont zonder je je hebt gezorgd voor voldoende spaarsaldo. Je kunt in dat geval beter een hypotheek hebben van 100.000 euro, terwijl je tegelijk een ton op de bank hebt staan. Als belegger stop je ook niet al je geld in één aandeel, maar probeer je je risico's zoveel mogelijk te spreiden.

Huiseigenaren die na dertig jaar eindelijk van hun hypotheek af zijn, maar ondertussen geen cent opzij hebben gezet en alleen maar hebben afgelost, zijn bijna net zo onverstandig als mensen die op hun pensioendatum nog steeds een aflossingsvrije tophypotheek van 3,5 ton achter zich aanslepen. Soms kom je buiten je schuld in zo'n situatie terecht en kun je het aan de omstandigheden wijten, maar je moet natuurlijk nooit zo dom zijn om zonnepanelen op je dak laten plaatsen terwijl er op de oprit nog een Hummer staat die 1 op 5 rijdt.