De laatste tijd valt steeds vaker te lezen dat maatschappelijk succes louter toe te schrijven zou zijn aan toeval en geluk. Dat is natuurlijk niet zomaar, want het is gemakkelijker om ongelijkheid te bestrijden, wanneer de gedachte eenmaal heeft postgevat dat alles je toch maar in de schoot geworpen wordt. Nu spreek ik in mijn boeken altijd vol ontzag over 'toeval' - ook in mijn nieuwste boek weer - maar tegelijk is het ook weer niet zo dat al mijn boeken zichzelf schrijven of als bij toverslag uit de computer komen rollen.
Eerlijk gezegd schrok ik er zelf een beetje van toen ik het natelde, maar in mijn nieuwe boek komt het woord 'toeval' niet minder dan 49 (!) keer voor, al dat niet in woordcombinaties als toevallig, toevalstreffer, toevalligheden of stomtoevallig. Nu is het deels natuurlijk ook een kwestie van toeval dat ik als verstokte rocker opeens de jazz heb ontdekt, maar dit suggereert bijna alsof ik geblinddoekt naar de platenzaak ben gegaan en zomaar thuiskwam met een tas vol jazz-cd's en een pasklaar idee voor mijn twintigste boek.
Wie de moeite neemt om mijn wikipediapagina op te zoeken, zal waarschijnlijk niet snel tot de conclusie komen dat alles me zomaar is komen aanwaaien. Zelf vat ik mijn loopbaan als schrijver altijd zo samen: ik heb vijf jaar moeten wachten voordat mijn eerste boek verscheen en twintig jaar voordat er sprake was van een bescheiden bestseller. Een normaal mens had het dan allang opgegeven, net als die ene collega-misdaadauteur die zo geschrokken was van de verkoopcijfers van zijn debuut dat hij zich nooit meer aan een tweede thriller heeft gewaagd.
Dat deze week mijn twintigste boek in de winkel ligt, is bepaald niet zonder slag of stoot gegaan. Succes is ook nooit zomaar een stijgende lijn, waarbij je van elk boek weer meer verkoopt dan van het voorgaande, maar eerder een grillige grafiek met uitschieters naar boven en beneden. Dus zeker als je hamert op het belang van zaken als toeval en geluk, zul je moeten toegeven dat pech en willekeur dan óók een rol spelen. Zo lag mijn boek Eindelijk hypotheekvrij! begin maart 2020 in grote stapels bij de AKO precies op het moment dat alle boekwinkels de deuren moest sluiten vanwege corona.
De eerste paar alinea's van mijn eerste (tot op heden ongepubliceerde) manuscript schreef ik in de nacht dat mijn oudste zoon werd geboren, precies op het moment dat mijn werk verhuisde van Gilze naar Amsterdam en ik elke dag minsten twee keer zo lang onderweg zou zijn. Mijn redenering was: als ik het schrijven onder deze ongunstige condities, naast een fulltime baan, kon volhouden, dan zou ik het waarschijnlijk héél lang kunnen volhouden. Toen kon ik nog niet weten dat pas mijn derde poging zou worden gepubliceerd, op het moment dat diezelfde zoon alweer vijf jaar oud was.
Zo kan ik ontelbaar veel voorbeelden noemen, zoals die ene keer dat ik was gevraagd voor een signeersessie en er helemaal niemand kwam opdagen. Tegenover elk succesmoment staan tien teleurstellingen en tegenvallers, waarbij je telkens moet opkrabbelen en jezelf weer moet zien op te peppen. Het leidde tot de slotsom dat je bovenal een lange adem moet hebben en iets ook zó graag moet willen, dat je er alles voor over hebt en alles voor opzij zet. Het echte succes kwam uiteindelijk ook pas toen ik zelf de moed allang had opgegeven en dacht dat ik, na negen boeken, wel zo'n beetje klaar was al schrijver.
Toeval en geluk hebben inderdaad een rol gespeeld als het gaat om mijn schrijverschap, maar dan wel in combinatie met onmisbare factoren als talent, creativiteit, timing, volharding, discipline, ijver, eigenwijsheid, heilig vuur en een niet per se altijd in de realiteit geworteld geloof in eigen kunnen. In die zin geloof ik nog steeds in het bijna ouderwetse, inmiddels bijna suspecte concept van een 'meritocratie', zij het met de aantekening dat succes wat mij betreft niet per se synoniem hoeft te zijn aan financieel gewin of aan klinkende verkoopcijfers. Anders schijf je natuurlijk ook geen boek over 'jazz'...
Geen opmerkingen:
Een reactie posten