Halverwege het laatste concert van het afgelopen theaterseizoen, begon ik me op de eerste rij opeens op mijn hoofd te krabben. Het Zweedse jazztrio Rymden maakte bij dit gedenkwaardige optreden namelijk zó veel gebruik van toetsen en elektronica dat dit eerder aan ouderwetse 'krautrock' deed denken dan aan klassieke jazz. Gevolg is dat al hun albums naar de plank met 'progrock' verhuisden, naast bands als Hawkwind, Eloy, Hoelderlin en het al even eigenwijs op de grens balancerende Doppler Trio.
Het was niet voor het eerst dat ik in jazz allerlei andere invloeden herkende, want ook de band Big Vicious van trompettist Avishai Cohen heeft zo'n stuwend totaalgeluid dat het eerder een onvervalste rockband is dan iets anders en datzelfde geldt voor de dampende fusion van Nils Petter Molvaer en Erik Truffaz. Nu is jazz van zichzelf als een smeltkroes van allerlei invloeden en stijlen, maar bij Rymden was het eerder of je naar jazzy klinkende spacerock luisterde.
Opeens leek het volkomen logisch om hun drie albums, gesigneerd en wel, te verhuizen naar een heel ander deel van de platenkast, ver van klassiekers als Lee Morgan, Louis Armstrong en Miles Davis. Had dit uit Zweden afkomstige Rymden, met al die Moog synthesizers, immers niet veel meer overeenkomsten met bijvoorbeeld Emerson Lake and Palmer dan met 'echte jazz'? Weliswaar stel ik in mijn nieuwe boek vast dat er helemaal niet zoiets bestaat als echte jazz, dit roept de terechte vraag op of het überhaupt nog wel om jazz gaat.
Zo zorgden Bugge Wesseltoft, Dan Berglund en Magnus Öström er eigenhandig, en waarschijnlijk geheel onbedoeld, voor dat ik de weken erop ineens alleen nog maar andere albums draaide uit dit wat vergeten hoekje van mijn collectie. De voorlaatste van Hawkwind had ik nog niet eens uit het cellofaan gehaald, maar bleek zowaar een van hun beter albums, zo goed zelfs dat ik de allerlaatste meteen ook maar heb besteld. En zo vulde ik nog meer ontbrekende gaatjes in de collectie, van Eroc tot Eloy en van Novalis tot Hoelderlin.
Als puber luisterde ik heel veel naar Duitse progrock - in de volksmond Krautrock geheten - zelfs al kwam die soms helemaal uit Oost-Duitsland. Deels was het dus een nostalgische reis langs allemaal oude bekenden, maar het zorgde er ook voor dat ik er ineens met heel andere oren naar luisterde waardoor er weer wat puzzelstukjes op hun plaats vielen. Zo wordt in een recensie van Live at Traumstadt van Hoelderlin gesproken over 'Jazz-Phrasierungen' die me nooit eerder waren opgevallen en daarmee was de cirkel meteen eigenlijk alweer rond.
Omdat na het concert van Rymden de zomerstop begon (het eerstvolgende concert waar ik een kaartje voor heb vindt pas op 19 september plaats), kon ik vrijelijk vreemdgaan op muzikaal terrein. Mijn nieuwe boek was immers zo goed als af, dus ik hoefde ook niet langer alleen maar naar jazz te luisteren. Mijn voornaamste conclusie was dat ik met al die verschillende soorten muziek die ik vroeger consumeerde, langzaam maar zeker werd klaargestoomd voor het overheerlijke dessert dat 'jazz' heette en dat vanaf de eerste hap naar meer smaakte.
In een tijd waarin steeds vaker in hokjes wordt gedacht en in streng afgebakende identiteiten, is het heerlijk om van de ene jazzvariant naar de andere te switchen, of die nu meer aan klassieke pianomuziek doet denken of aan onvervalste progrock. In elk geval was ik dankzij Rymden ook helemaal klaar voor het album Opposite Views van de Israëlische gitarist Gadi Caplan, dat via Facebook te bestellen is tegen betaling van alleen de verzendkosten.
Dat klinkt als een listige vorm van bedrog met een gemeen addertje onder het gras, maar blijkt voor artiesten steeds vaker een goede manier om bekendheid te verwerven. Zo kocht ik eerder een gesigneerd (!) album van pianist Soren Bebe dat ik in mijn nieuwe boek zelfs nog even noem, en dan nu deze melodieuze mix van - opnieuw - jazz en progrock, met veel ruimte voor de gitaar van Gadi Caplan. Die intuïtieve, bijna impulsieve manier van steeds weer nieuwe muziek ontdekken, maakt er wat mij betreft één groot avontuur van dat nooit gaat vervelen.
