Ook voor 2018 geldt: er zijn géén regels

Toen ik vorige week vrijdag een informeel praatje hield in de plaatselijke bibliotheek in het kader van de tweewekelijkse koffie-ochtend, werd ik door een van de aanwezigen vergeleken met een 'zendeling'. Blijkbaar is het voor buitenstaanders soms lastig om een onderscheid te maken tussen het verlangen je ervaringen te delen en de drang om mensen te bekeren. Daarom herhaal ik het nog maar eens: met mijn laatste zes boeken probeer ik mensen aan het denken te zetten en dat is heel wat anders dan dat ik mensen op andere gedachten probeer te brengen. Zelf geniet ik sinds mijn 55ste van een lekker vroeg vroegpensioen, maar dat betekent niet dat iedereen precies hetzelfde zou moeten doen. Op dezelfde manier betekent eerder stoppen met werken natuurlijk niet dat je vanaf dat moment ook nooit meer betaald werk mag verrichten.

Toen ik in 2008 mijn allereerste extra aflossing deed, beschouwde ik dat als een administratieve handeling met als enig doel de hypotheekschuld omlaag te brengen. Wat ik niet wist - en op dat moment ook niet kon weten - was dat dit het eerste piepkleine stapje was in een totaal andere richting. Pas gaandeweg ontdekte ik dat je bijna als vanzelf gaat nadenken over je pensioendatum wanneer je gaat morrelen aan de einddatum van de hypotheek. Op dezelfde manier begon ik te beseffen dat je door zuinig te leven en weinig te consumeren automatisch zuiniger omspringt met de planeet en de nog resterende grondstoffen.

Mijn boeken vormen het verslag van die ontdekkingstocht waarbij de ene stap onvermijdelijk leidt naar de volgende, al kun je het vanwege het autobiografische karakter net zo goed een zesdelige realitysoap noemen over aflossen, afbouwen en je ondertussen van alles afvragen. Dat maakt mijn leven tot een samenraapsel van nieuwe inzichten en niet tot een strakke leer waarvan niet mag worden afgeweken. Veel mensen hebben behoefte aan zo'n dichtgetimmerde doctrine vol voorschriften en straffen, maar daar is het mij nooit om te doen geweest. Het doel was in de eerste plaats om hypotheekvrij te worden en niet om me met handen en voeten te binden aan een verstikkend soort fundamentalisme.

Pas gaandeweg realiseerde ik me dat je je niet alleen bevrijdt van de bank wanneer je je hypotheek tot de laatste cent aflost, maar dat je daarmee ook je keuzevrijheid vergroot. Wanneer je merkt dat je als gezin rond kunt komen van de helft van je inkomen, hoef je in principe immers nog maar een halve week te werken en kun je plannen gaan maken voor later met een héél ander pensioeninkomen in je achterhoofd. Zo begon ik in 2008 met een fulltime baan en een tophypotheek en eindigde ik tien jaar later met een lege agenda en een plakbandpensioen. Aflossen doen we niet meer en sparen gaat spelenderwijs omdat er geen druk meer achter zit en geen financiële noodzaak. Dus mogen de teugels worden gevierd en kunnen er andere keuzes worden gemaakt.

Iets heel anders gebeurt er wanneer je fanatiek gezond gaat eten (orthorexia) of doorslaat in het verlangen zo groen mogelijk te leven (ecorexia). In die gevallen zijn het strenge regels die je leven bepalen, terwijl het mijn ervaring juist is dat de regels voortdurend veranderen wanneer je bepaalde stappen zet en vervolgens ontdekt dat sommige regels voor jou zelfs helemaal niet meer gelden. Je zou ook kunnen zeggen dat financiële vrijheid als vanzelf leidt tot geestelijke vrijheid, omdat je ontdekt dat alles ook heel anders kan dan je altijd hebt gedaan of gedacht. Toch is het voor sommige mensen waarschijnlijk veiliger en overzichtelijker als ze zich slechts binnen streng afgebakende grenzen mogen bewegen. Bovendien leidt een fundamentalistische leer al snel tot een gevoel van superioriteit richting mensen die minder fanatiek zijn en minder betrokken.

Zelf dacht ik dat de ontdekkingstocht wel zo'n beetje ten einde zou zijn nu de hypotheek bijna op nul staat en ik per week nog maar nul uur hoef te werken. In werkelijkheid blijkt hij nu juist in een soort stroomversnelling terecht te zijn gekomen, omdat opeens alles mogelijk is. Wie fulltime werkt zit in een vast stramien en kan geen kant op, terwijl ik letterlijk elke ochtend kan beslissen wat ik nu weer eens zal gaan doen. Niet iedereen snapt waarom ik vorig jaar meer dan honderd films in de bioscoop heb gezien, maar iedereen kan begrijpen dat je ineens een heel ander leven leidt en een totaal andere kijk op het leven krijgt wanneer je op 4 januari al vaker naar de bioscoop bent geweest dan de gemiddelde Nederlander in een heel jaar tijd.

Dat er sinds kort helemáál geen regels meer zijn, bleek toen ik in de kerstvakantie opeens thuiskwam met vijf platen van de Pointer Sisters. Kwam ik vroeger bij wijze van spreken alleen op de dansvloer als dat de kortste weg was naar de bar, nu besef ik opeens dat disco óók een soort jaren 70-muziek is. Op dezelfde manier heb ik nu pas ontdekt dat de Pointer Sisters weliswaar beroemd zijn geworden met discomuziek, maar daarnaast een breed scala aan country, blues, jazz, ballroom en rock hebben opgenomen (waaronder een spetterende cover van het Stones-nummer Happy). Dat is informatie die je ook op wikipedia kunt vinden, maar voor een onvervalste discohater als ik was het de zoveelste eye-opener op rij.

De euforie die dat bij mij veroorzaakte kon ik minder goed plaatsen dan de gefronste wenkbrauwen bij de overige gezinsleden die mij vooral kennen als liefhebber van scheurende gitaren. Dat veranderde toen ik gisteren in het AD een artikel las over ontrouw. Daarin staat dat vreemdgangers zich vaak extra 'levendig' voelen, omdat ze - ik citeer - 'hun eigen regels breken, iets doen wat ze van zichzelf nooit hadden verwacht. Ze ervaren vrijheid, macht, autonomie, of doen voor het eerst iets helemaal voor zichzelf.' Om precies hetzelfde gevoel te ervaren hoef je je partner dus helemaal niet ontrouw te zijn, maar is het vaak al voldoende om op muzikaal gebied vreemd te gaan en verraad te plegen aan de bank door je schulden tegen de afspraak in voortijdig af te lossen.