Zoeken

vrijdag 8 februari 2019

Hoe zit het nou eigenlijk precies met zure oude mannen en het klimaat?

Wie het gisteren waagde om een kritische kanttekening te plaatsen bij de klimaatspijbelaars, liep het risico te worden weggezet als 'zuur' of 'cynisch'. Veel verstandiger was het om te juichen hoe moedig en dapper al die scholieren wel niet zijn en hoe hoopgevend hun aanwezigheid. Ook viel de naam van David Graeber regelmatig, want wie begint over hypocrisie krijgt meteen het stempel moral envy opgedrukt. Maar ja, wat moet ik precies met klimaatactivisten die de volgende ochtend weer doodleuk drie kwartier onder de douche staan?


Voor alle duidelijkheid: ik ben niet van mening dat bezorgdheid over opwarming van de aarde een linkse hobby is of een hoax. Toen ik in 1988 (!) een groot artikel schreef over wat toen nog het 'broeikaseffect' heette en daarvoor tal van deskundigen sprak, was het nog een abstract en theoretisch fenomeen, terwijl ik de indruk krijg dat we nu al te maken hebben met de eerste verwoestende effecten van de door de mens veroorzaakte opwarming.

In 2018 heb ik tot twee keer toe een film gezien waarin hardop werd gesteld dat we nog maar één generatie verwijderd zijn van een onleefbare aarde. Vandaar dat ik elke vorm van activisme toejuich en het hartgrondig eens ben met dat dappere Zweedse meisje en haar koppige halsstarrigheid. Tegelijk zal ik al die jongeren op het Malieveld nooit zomaar 'moedig' noemen, want dat is hetzelfde als een kindertekening naast een Van Gogh hangen. Moedig is een drenkeling uit het water redden, niet een dagje spijbelen.


Is dat al zuur? Of cynisch? Laat ik dan nog maar een stapje verder gaan, want gisteren was er veel te doen over de al dan niet vermeende hypocrisie van de klimaatspijbelaars en hun fans. Ik ga niet zitten zeuren dat diezelfde jongeren na afloop van hun actie in de rij stonden voor McDonald's, want dat is flauw en kinderachtig. Bovendien verkopen ze daar tegenwoordig vegetarische mcchickens die niet van echt te onderscheiden zijn. Tegelijk denk ik dat je de wereld niet gaat redden met een paar toespraken en spandoeken.

Ik moet eerlijk bekennen dat ik vooral erg hard moet lachen, als ik in NRC lees dat sommige jongeren elke dag drie kwartier onder de douche staan, terwijl ze ondertussen naar Netflix kijken. Het wordt wat mij betreft ook een rare poppenkast als diezelfde jeugdige demonstranten straks weer op Schiphol staan met een koffertje in hun hand of net zo veel vlees blijven consumeren als ze tot nu toe hebben gedaan. Ik hoorde gisteren de hele tijd zeggen dat 'de politiek' iets moet doen aan dit probleem, maar je kunt ook zelf het goede voorbeeld geven.


De grap is dat ik in mijn boeken voortdurend benadruk dat het helemaal niet nodig is om honderd procent consequent te zijn als het gaat om zuinig leven. Zo hebben wij de afgelopen jaren op alles wat los en vast zat bespaard om extra te kunnen aflossen, terwijl ik tegelijk geabonneerd was (en ben) op drie kranten. Dat mag. Dat is prima. Dat geeft niks. Bij het aflossen van je hypotheek staat er namelijk niet zoveel op het spel en ben je alleen verantwoording schuldig aan jezelf.

Anders wordt het bij dit onderwerp. Om verdere opwarming tegen te gaan is een wereldwijde koersverschuiving en gedragsverandering noodzakelijk. De politiek speelt daarbij een belangrijke rol, maar de consument ook. Al meteen in het voorwoord van Hypotheekvrij! uit 2012 schrijf ik dat Schiphol de deuren wel kan sluiten als iedereen zou gaan leven zoals ons gezin al jaren doet. Dat was toen nog zomaar een grappig voorbeeld, nu is het een wapen en een machtsmiddel.

De grap is dat Gretha Thunberg - die aan de wieg stond van het klimaatspijbelen - zelf ook gruwt van inconsequent gedrag. Ze heeft Asperger en kan dus niet goed uit de voeten met mensen die hun dak vol leggen met zonnepanelen en vervolgens drie keer per jaar een zonvakantie boeken. Zelf ben ik een halve Duitser die ook niet van halve maatregelen houdt. Bij mij hoef je dus niet aan te komen met kletsverhalen over 'moral envy' om je eigen halfslachtige gedrag te rechtvaardigen, al mag je me tegelijk zo vaak zuur en cynisch noemen als je wil.