Nu de bitcoin door het plafond gaat, wil niemand meer back to basics

Naar de eerste aflevering van het nieuwe seizoen van het reisprogramma van Floortje Dessing keken vorige week 'slechts' 1,4 miljoen kijkers, terwijl vorig jaar soms het dubbele aantal afstemde op Floortje naar het einde van de wereld. Dat tegenvallende kijkcijfer kan met van alles te maken hebben, van de nieuwe huisstijl tot het feit dat ze wéér naar Alaska afreisde. Zelf denk ik dat de droom om alles achter te laten snel aan glans verliest nu de AEX door het plafond schiet, het aantal werklozen in rap tempo daalt en huizen als warme broodjes over de toonbank gaan. In een groeiende economie heeft een slinkend aantal mensen de behoefte om 'back to basics' te gaan op minimaal één dag varen afstand van de dichtstbijzijnde boodschappenwinkel. Liever proberen we snel geld te verdienen met risicovol beleggen zodat we alsnog die felbegeerde fluwelen sandaaltjes van 400 euro kunnen kopen.

Vanuit sociologisch oogpunt is het interessant om te zien hoe snel die ommezwaai heeft plaatsgevonden. Nog niet zo lang geleden was het consumentenvertrouwen tot een historisch dieptepunt gezakt, zaten we te sippen in onze onder water staande huizen en kon je in de krant lezen dat de totale werkloosheid (bijstand + WW) met een beetje pech op zou lopen tot 1 miljoen. Nu rijzen de huizenprijzen de pan uit, stoomt de AEX alweer aardig op richting het oude record van 700 punten en daalt de werkloosheid zo snel dat er in sommige sectoren al sprake is van krapte. Het gevolg is dat dat overdreven pessimisme plaats heeft moeten maken voor een bijna manisch enthousiasme en blinde hebzucht.

De voor de hand liggende verklaring is dat de overwaarde die het gevolg is van stijgende huizenprijzen mensen overmoedig maakt. Een woning van 3 ton hoeft op jaarbasis maar met 4% te stijgen om je op papier alweer twaalfduizend euro rijker te voelen. De meeste mensen slagen er niet in om elke maand 1000 euro opzij te zetten, maar op deze manier word je als het ware slapend rijk en verdien je er elk kalenderjaar een leuke virtuele nieuwe auto bij. Dat percentage van 4% noem ik ook zomaar, want in het eerste kwartaal van 2017 steeg de gemiddelde huizenprijs met een overtuigende 9%. Zie dan maar eens het hoofd koel te houden als huiseigenaar, zeker als je aandelenportefeuille het ook nog eens prima doet.

Het gevolg van die positieve berichten, is dat iedereen een graantje mee wil pikken van al dat geld dat als het ware uit de lucht komt vallen. Het verlangen om op een houtje te gaan bijten in een blokhut op drie dagen reizen van de beschaving verschrompelt snel als je op verjaardagen hoort dat de buurman zijn huis heeft verkocht met een ton winst en in de krant kunt lezen dat er cryptomunten zijn die een paar duizend procent rendement opleveren. Zelfs een vakantiehuis in de verhuur brengt al snel honderd keer zoveel op als een standaard spaarrekening waarvan de rente feitelijk al op nul staat en de bank aan het einde van het jaar alleen voor de vorm nog 0,05% uitkeert. Voor wie niet kan rekenen: dat is 5 euro bij een spaarsaldo van 10.000 euro.

Afgelopen woensdag las ik in De Volkskrant een leuk verhaal van schrijver Daan Heerma van Voss die voor 10.000 dollar één hele bitcoin kocht en vervolgens in de achtbaan plaatsnam voor de rit van zijn leven. Zijn verhaal is herkenbaar, want ik heb zelf ook wel eens een tijdje in aandelen belegd. Dat lijkt een leuk spelletje, maar ik volgde al snel neurotisch het koersverloop en raakte besmet met een ongezond soort hebzucht dat ik niet per se als een verbetering van mijn persoonlijkheid beschouwde. Bovendien ontdekte ik dat je het bijna alleen maar verkeerd kunt doen: of je verliest geld doordat de aandelen in waarde dalen of je loopt winst mis doordat je stijgende aandelen te snel verkoopt. Zo zullen er maar weinig Bitcoin-beleggers zijn die koelbloedig de hele rit van 30 eurocent naar 20.000 dollar hebben uitgezeten.

Zelf houd ik me tegenwoordig verre van al deze vormen van speculeren, niet zozeer uit principe maar omdat ik niet zo goed weet waar ik nog voor zou moeten sparen nu de hypotheek bijna op nul staat en ik op mijn 55ste al officieel met vroegpensioen ben gegaan. Ook Daan Heerma van Voss kan mij niet op andere gedachten brengen, want hij gebruikt de winst vooral om fluwelen sandalen van 400 euro te kunnen kopen voor zijn vriendin of te dagdromen over verre reizen naar Madagascar of Vuurland. Ik weet eerlijk gezegd niet eens waar dag precies ligt, nog los van het feit dat we het rare weer van de laatste jaren misschien wel te danken hebben aan het verlangen om steeds verder te vliegen om er eens eens echt helemaal uit te zijn.

Dat is een interessante paradox: dat we het normaal vinden om 15.000 euro p/p te besteden aan een cruise naar de Zuidpool in de hoop een paar verdwaalde pinguïns te zien zwemmen, maar dat we tegelijk geen zin meer hebben om in een uithoek van de aardbol een simpel en stressvrij bestaan te leiden. Volgens de media gaat het in 2018 onveranderd om ontspullen, maar ik denk dat dat in de praktijk vooral betekent dat we luxe artikelen inruilen voor nog luxere vakanties. In dezelfde bijlage van De Volkskrant las ik een autotest van een auto van bijna 4 ton die 1 op 6 rijdt en een pussymagnet van jewelste blijkt. Dat kan ironisch bedoeld zijn, maar ik denk eerder dat de meeste mensen liever fantaseren over die Ferrari met een topsnelheid van bijna 350 km/u dan over de gele Fiat Panda diesel waarmee ik in 2008 mijn aflosavontuur begon.